Call for Papers (2026) | Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis

Planowane numery w 2026 roku:

- Cyfrowa kolonizacja a opór epistemiczny: Edukacja medialna 4.0, kompetencje cyfrowe i kulturowe w erze hegemonii danych (nabór tekstów do 1.12.2025)

W XXI wieku jesteśmy świadkami nowej, niemilitarnej formy kolonizacji – realizowanej nie przez armię, lecz przez kod, dane i algorytmy. Władza cyfrowa stała się globalna, niewidzialna, a jednocześnie głęboko zakorzeniona w infrastrukturze codziennego życia. Dane są dziś eksploatowane jak surowce, a algorytmy pełnią funkcję niewidzialnych „urzędników imperium”, którzy wpływają na widzialność, decyzje i możliwości jednostek oraz instytucji.

W odpowiedzi na te zjawiska ogłaszamy nabór tekstów do numeru poświęconego cyfrowej kolonizacji, epistemicznemu oporowi oraz edukacji medialnej 4.0. Interesuje nas interdyscyplinarna refleksja nad relacjami między technologią, wiedzą a władzą, a także propozycje edukacyjne, krytyczne i aktywistyczne, które oferują alternatywne spojrzenia na cyfrową rzeczywistość.

Proponowane obszary tematyczne:

Cyfrowa kolonizacja jako nowa forma hegemonii
– dane jako zasób kolonialny; platformowy kapitalizm; cyfrowa eksploatacja społeczeństw Globalnego Południa i grup marginalizowanych.
Infrastruktura danych a globalna asymetria władzy
– suwerenność cyfrowa, kontrola nad infrastrukturą technologiczną, zależność od platform i serwerów należących do korporacji z Globalnej Północy.
Mechanizmy algorytmicznej hegemonii
– jak algorytmy kształtują epistemologie, narracje społeczne i sposoby poznawania świata?
Edukacja medialna 4.0 jako narzędzie oporu epistemicznego
– edukacja nie tylko o tym, jak działa technologia, ale dlaczego, dla kogo i czyim kosztem.
Kompetencje cyfrowe, kompetencje kulturowe i suwerenność informacyjna
– jak kształcić użytkowników, którzy nie tylko potrafią korzystać z technologii, ale także rozumieją ich strukturalne skutki?
Dezinformacja, manipulacja algorytmiczna i edukacyjne odpowiedzi
– jak przeciwdziałać polaryzacji, manipulacji treściami oraz automatyzacji zgody?
Inkluzywność cyfrowa i wykluczenia informacyjne
– bariery technologiczne, językowe i kulturowe w dostępie do edukacji medialnej i technologii.
Postkolonialna krytyka technologii
– dekonstrukcja mitów o neutralności technologicznej; analiza narzędzi cyfrowych jako nośników władzy kulturowej i politycznej.
Algorytmiczna dominacja a wyzwania dla demokracji i współczesnej kultury
– w jaki sposób systemy oparte na danych wzmacniają nierówności społeczne i kulturowe?
Modele oporu: od data commons po lokalne chmury
– alternatywne modele zarządzania danymi i technologią jako forma cyfrowej suwerenności.

Zapraszamy do przesyłania oryginalnych artykułów naukowych dotyczących zakreślonej powyżej problematyki, szczególnie tekstów empirycznych i teoretycznych prezentujących wyniki badań własnych. Gotowe artykuły przygotowane zgodnie z wymaganiami edytorskimi czasopisma prosimy przesyłać w formie edytowalnych plików (doc, docx) na adres: studiadecultura@gmail.com do 1.12.2025 roku.

Serdecznie zapraszamy!
Redakcja czasopisma „AUPC. Studia de Cultura”

- Przestrzenie i materialności muzyki popularnej (nabór tekstów do 31.12.2025)

Zapraszamy do publikacji w tomie czasopisma, który poświęcony zostanie problematyce przestrzeni i materialności muzyki popularnej w optyce kulturoznawstwa medialnego, antropologii kultury, muzykologii, medioznawstwa i literaturoznawstwa. Poniżej proponujemy Państwu ramowe zagadnienia, które warto poddać akademickiej refleksji.

I. Kulturowe i medialne przestrzenie muzyki popularnej

Przestrzeń muzyczna a tożsamość (indywidualna, zbiorowa, artystyczna, fanowska)
Przestrzenie i miejsca w optyce kulturowej geografii muzyki
Kluby muzyczne, areny, stadiony, przestrzenie koncertowe i festiwalowe, artefakty, „fasady” i „dekoracje” jako obiekty interdyscyplinarnych badań humanistycznych i społecznych
Festiwalowe topografie w mitologii muzyki popularnej
Przestrzenie w tekstach piosenek
Wideoklipowe reprezentacje przestrzeni i miejsc
Miejsca oporu w kulturach muzycznych
Miejsca pamięci i przestrzenie śmierci w kulturach muzycznych
Nie-miejsca w perspektywie antropologii muzyki popularnej
Piosenka a badania nad dziedzictwem kulturowym
Turystyka muzyczna i muzyka wobec mobilności
Doświadczenie przemieszczenia, wykorzenienia i przesiedlenia w muzyce
Sceny jako przykład lokalnych (mikro)zjawisk w muzyce popularnej
Lokalność globalność zjawisk muzycznych
Miasto i wieś jako przestrzenie tworzenia muzycznych tożsamości

II. Materialności muzyki popularnej

Kulturowe badania muzyki popularnej w perspektywie „zwrotu ku rzeczom”, humanistyki transmedialnej, post- i transhumanistyki
Nowe materializmy jako inspiracja w badaniach muzyki popularnej
Wideoklipowe reprezentacje materialności ciała
(Nie)materialność wirtualnych przestrzeni muzycznych
Materialność muzycznych performansów – występy na żywo a koncerty wirtualne
Ontologiczne i kulturowe dyskusje wokół instrumentów muzycznych
Nośniki dźwięku jako przedmiot badań nad muzyką popularną

- Cyborg, postczłowiek, techno-ciało: figury hybrydyczne w kulturze, mediach, sztuce i literaturze (nabór tekstów do 10.02.2026)

Współczesna kultura coraz śmielej rozbraja granice między tym, co ludzkie, a tym, co technologiczne. Figura cyborga – hybrydy ciała i maszyny – stała się nie tylko motywem literackim i filmowym, lecz także epistemologicznym narzędziem do myślenia o świecie po rewolucji biotechnologicznej, informacyjnej i sensorycznej. Wraz z nią pojawia się postać postczłowieka – bytu przekraczającego klasyczne antropologiczne ramy podmiotu, kwestionującego binarne podziały natura/kultura, organizm/technologia, człowiek/maszyna.

Numer ten poświęcony będzie kulturoznawczej refleksji nad cyborgizacją ciała, estetykami posthumanizmu, technologiczną redefinicją ucieleśnienia i sztuką hybrydyczną, która coraz częściej przekracza granice gatunkowe, materialne i konceptualne.

Proponowane obszary tematyczne:

Ciało zmodernizowane, ciało przekroczone
– cyborg jako figura krytyczna; przemiany cielesności w kontekście technologii augmentacyjnych, bioinżynierii i neurointerfejsów.
Antropomorfizacja technologii i technomorficzna wyobraźnia kultury
– kultura, w której maszyny zaczynają „mówić”, „odczuwać” i „reagować”; AI jako figura kulturowa i mit technologiczny.
Postczłowiek w świetle transhumanizmu i jego krytyki
– postludzka kondycja jako projekt utopijny, dystopijny lub dekonstrukcyjny; spory o granice człowieczeństwa.
Cyborg w sztuce i literaturze: od Donny Haraway po sztukę biointerfejsów
– jak postać cyborga i motyw fuzji z technologią przeobraża narracje literackie, praktyki artystyczne i formy wyrazu?
Ucieleśnione media i somatechnologie
– mediacje dotykowe, sensoryczne, neuroestetyczne; technologia jako przedłużenie ciała i zmysłów; media performatywne.
Nowe sztuki hybrydyczne
– bioart, robot art, sztuka generatywna, sztuka interfejsu; jakie formy estetyki i polityki oferują technologie 4.0?
Maszyny afektywne i intymność z technologią
– emocje, relacje, przywiązanie i empatia wobec sztucznych bytów; erotyzacja maszyn, algorytmy pragnienia.
Posthumanizm krytyczny a kultura codzienna
– jak posthumanistyczne imaginaria wnikają w popularną kulturę, gry, reklamy, modę i narracje mediów cyfrowych?
Technologie i granice tożsamości
– cielesność trans, queerowanie cyborga, technologia jako narzędzie negocjowania tożsamości płciowych, rasowych, gatunkowych.
Techno-utopie i bio-dystopie
– fantazje o nieśmiertelności, cyfrowej transcendencji, ale też groźby totalnej kontroli, zaniku intymności, utraty cielesności.

Współczesna kultura funkcjonuje coraz wyraźniej w ramach infrastruktury platformowo-algorytmicznej, która determinuje nie tylko sposoby komunikowania, ale i mechanizmy produkcji, dystrybucji oraz recepcji znaczeń. Algorytmy – dotychczas postrzegane jako neutralne narzędzia przetwarzania informacji – stały się aktywnymi uczestnikami życia społecznego i kulturowego, współkształtującymi obiegi wiedzy, emocji i doświadczeń. W logice platform cyfrowych (YouTube, TikTok, Instagram, Spotify, Netflix, ale też Moodle czy Teams) ujawnia się nowy porządek kulturowy, w którym widzialność, autorytet i wpływ są wynikiem działania zautomatyzowanych procedur selekcji, rekomendacji i optymalizacji.

Zjawisko to można określić mianem kultury platformowo-algorytmicznej – formacji, w której technologie cyfrowe nie tylko pośredniczą, lecz sprawują władzę symboliczno-komunikacyjną nad obiegiem treści, emocji i wartości. W tym sensie kultura współczesna jest nie tylko „medialna”, ale także „obliczeniowa” – kształtowana przez logikę danych, metryk i predykcyjnych modeli zachowań. Platformy i ich algorytmy stają się nowymi instytucjami kultury, zarządzającymi uwagą i uczestnictwem użytkowników, a zarazem redefiniującymi pojęcia kreatywności, wspólnotowości i edukacji.

Celem proponowanego numeru monograficznego jest interdyscyplinarne ujęcie kultury platformowo-algorytmicznej z perspektyw kulturoznawczych, medioznawczych, socjologicznych i artystycznych. Zachęcamy do refleksji nad estetyką algorytmów, nad ekonomią uwagi i emocji, nad władzą infrastruktury cyfrowej, a także nad nowymi formami twórczości i oporu powstającymi w relacji (lub napięciu) między człowiekiem, maszyną a platformą.

Proponowany numer ma stanowić przestrzeń wymiany między badaczami kultury, artystami, pedagogami i teoretykami mediów – wszystkich zainteresowanych tym, w jaki sposób algorytmy kształtują kulturę, ale także tym, jak kultura przekształca same technologie, nadając im znaczenia, wartości i konteksty społeczne.

Proponowane obszary tematyczne:

Algorytmy jako nowi kuratorzy kultury: rekomendacje, selekcja, widzialność.
Platformizacja życia codziennego – od mediów społecznościowych po edukację i sztukę.
Ekonomia uwagi i emocji w środowisku platformowym.
Twórczość generatywna i współpraca człowieka z maszyną.
Kultura uczestnictwa i opór wobec logiki platform (twórczość niezależna, mikrosieci, alternatywne media).
Etyka danych, przejrzystość algorytmów i cyfrowa sprawiedliwość.
Edukacja algorytmiczna i krytyczne kompetencje cyfrowe.
Artystyczne strategie krytyki i demontażu algorytmów (glitch art, net art, performance cyfrowy).

Gotowe artykuły przygotowane zgodnie z wymaganiami edytorskimi czasopisma prosimy przesyłać w formie edytowalnych plików (doc, docx) na adres: studiadecultura@gmail.com. Artykuły do tego numeru można zgłaszać w języku polskim i angielskim do 10.04.2026.

Culture of Platforms and Algorithms: Creativity, Control, and Participation in the Digital Age

Contemporary culture increasingly operates within a platform–algorithmic infrastructure that determines not only the modes of communication but also the mechanisms of production, distribution, and reception of meanings. Algorithms—once perceived as neutral tools of information processing—have become active participants in social and cultural life, co-shaping the circulation of knowledge, emotions, and experiences. Within the logic of digital platforms (YouTube, TikTok, Instagram, Spotify, Netflix, but also Moodle or Microsoft Teams), a new cultural order emerges in which visibility, authority, and influence are the result of automated procedures of selection, recommendation, and optimization.

This phenomenon can be described as a platform-algorithmic culture—a formation in which digital technologies not only mediate communication but also exercise symbolic and communicative power over the circulation of content, emotions, and values. In this sense, contemporary culture is not only media-based but also computational—shaped by the logic of data, metrics, and predictive models of behavior. Platforms and their algorithms have become new cultural institutions, managing users’ attention and participation while simultaneously redefining the notions of creativity, community, and education.

The aim of the proposed monographic issue is to offer an interdisciplinary examination of platform-algorithmic culture from cultural, media, sociological, and artistic perspectives. We invite contributions that reflect on the aesthetics of algorithms, the economy of attention and emotion, the power of digital infrastructures, as well as new forms of creativity and resistance emerging in the relationship—or tension—between humans, machines, and platforms.

This issue seeks to provide a space for exchange among cultural researchers, artists, educators, and media theorists—anyone interested in exploring not only how algorithms shape culture, but also how culture transforms technologies themselves, attributing to them meanings, values, and social contexts.

Suggested thematic areas:

Algorithms as new curators of culture: recommendation, selection, and visibility.
The platformization of everyday life – from social media to education and art.
The economy of attention and emotion in platform environments.
Generative creativity and human–machine collaboration.
Participatory culture and resistance to platform logic (independent creation, micro-networks, alternative media).
Data ethics, algorithmic transparency, and digital justice.
Algorithmic literacy and critical digital competences.
Artistic strategies of critique and deconstruction of algorithms (glitch art, net art, digital performance).

Articles for this issue may be submitted in Polish or English until April 10, 2026.