Abstrakt
Lo scopo dell’articolo è quello di presentare le traduzioni polacche di tre lazzi goldoniani presenti nella commedia Il servitore di due padroni. Si tratta di una delle pièces più significative e note del drammaturgo veneziano e ciò giustifica il fatto che molti autori si siano cimentati nella traduzione del testo. Nell’analisi vengono esaminati esempi provenienti da cinque versioni polacche della commedia, di cui quattro inedite (Trzciński 1921, Boyé 1927, Piszczek e Skibiński 1980, Wasilewska 2015), e di una traduzione pubblicata dalla casa editrice Państwowy Instytut Wydawniczy, ossia quella di Jachimecka (1955). La prima parte dell’articolo è dedicata a vagliare alcuni lazzi goldonani, mentre la seconda è un’analisi delle versioni in lingua polacca della commedia di Goldoni.
Lazzi Goldoniego w polskiej odsłonie. Analiza wybranych polskich tłumaczeń komedii "Sługa dwóch panów"
Artykuł prezentuje analizę propozycji tłumaczeń trzech lazzi (gagów) obecnych w komedii Carla Goldoniego „Sługa dwóch panów” („Il servitore di due padroni”). Omawiana sztuka jest uważana za jedną z najważniejszych komedii weneckiego twórcy i doczekała się kilku przekładów na język polski, z których pięć zostało wykorzystanych w artykule. Cztery z wybranych przekładów to tłumaczenia przygotowane na potrzeby sceny (Trzciński 1921, Boyé 1927, Piszczek i Skibiński 1980, Wasilewska 2015), jeden (Jachimecka 1955) został wydany nakładem Zakładu Ossolińskich. Pierwsza część artykułu to szczegółowa analiza wykorzystanych przez Goldoniego w sztuce lazzi, druga zaś to analiza wyborów tłumaczy, którzy zdecydowali się na transfer owych lazzi do języka i kultury polskiej.
Bibliografia
Alberti C. 1990. La scena veneziana nell’età di Goldoni, Roma.
Zobacz w Google Scholar
Alonge R. 2004. Goldoni. Dalla commedia dell’arte al dramma borghese, Milano.
Zobacz w Google Scholar
Anglani B. 1995. “Dal “Momolo cortesan” all’ “Uomo di mondo””. Il castello di Elsinore 23: 4–16.
Zobacz w Google Scholar
Appendice. 2011, [in:] Il servitore di due padroni, C. Goldoni, a c. di V. Gallo, Venezia: 385–402.
Zobacz w Google Scholar
Bassnett-McGuire S. 1980. Translation studies, London.
Zobacz w Google Scholar
Bassnett S. 2011. Reflections on Translation, Bristol.
Zobacz w Google Scholar
Baratto M. 1985. La letteratura teatrale del Settecento in Italia, [in:] La letteratura teatrale del Settecento in Italia. Studi e letture su Carlo Goldoni, a c. di M. Baratto. Vicenza: 11–33.
Zobacz w Google Scholar
Brahmer M. 1960. “Goldoni in Polonia”, [in:] Studi goldoniani Vol II, a c. di V. Branca & N. Mangini, Firenze: 239–247.
Zobacz w Google Scholar
Brzozowski J. 2011. Stanąć po stronie tłumacza. Zarys poetyki opisowej przekładu, Kraków.
Zobacz w Google Scholar
Capozza N. 2006. Tutti i lazzi della commedia dell’arte: un catologo ragionato del patrimonio dei comici, Roma.
Zobacz w Google Scholar
Dygul J. 2012. Metateatralność w dramaturgii Carla Goldoniego, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Enciclopedia dello spettacolo VI, 1959. a c. di F. Angelini, Roma: 1307–1308.
Zobacz w Google Scholar
Goldoni C. 1936. Il servitore di due padroni, [in:] Commedie di Carlo Goldoni II, a c. di G. Ortolani, Milano: 3–88.
Zobacz w Google Scholar
Ferrone S. 2014. La Commedia dell’Arte, Torino.
Zobacz w Google Scholar
Ferrone S. 2011. Introduzione, [in:] Il servitore di due padroni, C. Goldoni, a c. di V. Gallo, Venezia: 9–99.
Zobacz w Google Scholar
Fido F. 1977. Guida a Goldoni, Torino.
Zobacz w Google Scholar
Gallo V. 2011. Nota al testo, [in:] Il servitore di due padroni, C. Goldoni, a c. di V. Gallo, Venezia: 47–99.
Zobacz w Google Scholar
Hervey S., Higgins I. 1992. Thinking Translation: A Course in Translation Method: French to English, London.
Zobacz w Google Scholar
Lipiński J. 1984. Lazzi alla polacca e lazzi all’italiana nella Polonia del primo Settecento, [in:] Vita teatrale in Italia e Polonia fra Seicento e Settecento, a c. di M. Bristiger & J. Kowalczyk, Warszawa: 21–42.
Zobacz w Google Scholar
Łukaszewicz J. 1997. Carlo Goldoni w polskim Oświeceniu, Wrocław.
Zobacz w Google Scholar
Marchini-Capasso O. 1907. Goldoni e la Commedia dell’Arte, Bergamo.
Zobacz w Google Scholar
Maurer A. 1982. Seine Komödien und ihre Verbreitung im deutchen Sprachraum del 18. Jahrhunderts, Bonn.
Zobacz w Google Scholar
Molinari C. 1985. Goldoni e la commedia dell’arte, [in:] La commedia dell’arte, Milano: 183–190.
Zobacz w Google Scholar
Momigliano A. 1922. Truffaldino e Smeraldina nel “Servitore di due padroni”, [in:] Primi studi goldoniani, Firenze: 27–53.
Zobacz w Google Scholar
Petraccone E. 1927. La commedia dell’arte. Storia. Tecnica. Scenari, Napoli.
Zobacz w Google Scholar
Perrucci A. 1927. Dell’arte rappresentativa premeditata ed all’improvviso, [in:] La commedia dell’arte. Storia, tecnica, scenari a c.di E. Petraccone, Napoli: 69–202.
Zobacz w Google Scholar
Surma-Gawłowska M. 2015. Komedia dell’arte, Kraków.
Zobacz w Google Scholar
Tessari R. 1981. Commedia dell’Arte la Maschera e l’Ombra, Milano.
Zobacz w Google Scholar
Tessari R. 2013. La Commedia dell’Arte, Bari.
Zobacz w Google Scholar
Totzeva S. 1999. Realising Theatrical Potential: the Dramatic Text in Performance and Translation, [in:] The Practices of Literary Translation. Creativity and Constraint, a c. di J. Boase-Beier & M. Holman, Manchester: 81–90.
Zobacz w Google Scholar
Tra Goldoni e Strehler: Arlecchino e la commedia dell’arte, 2007. a c. di P. Bosisio, Roma.
Zobacz w Google Scholar
Ubersfeld A. 2002. Czytanie teatru, trad. J. Żurowska, Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Ziomek J. 1980. Projekt wykonawcy w dziele literackim a problemy genologiczne, [in:] Powinowactwa literatury. Studia i szkice, Warszawa: 102–133.
Zobacz w Google Scholar
Zorzi L. 1982. Persistenza dei modi dell’Arte nel testo goldoniano, [in:] L’interpretazione goldoniana, critica e messainscena, a c. di N. Borsellino, Roma: 53–67. http://www.garzantilinguistica.it/ricerca/?q=lazzo%201 data della consultazione del sito: 27/04/16.
Zobacz w Google Scholar