Abstrakt
L’obiettivo di questo contributo consiste nell’esaminare un tipo specifico di nomi propri, ossia i soprannomi dei criminali italiani e polacchi contemporanei. Collocata nell’ambito dell’onomastica, e in particolare dell’antroponimia, questa ricerca mira a presentare, dopo brevi considerazioni terminologiche, una panoramica dei soprannomi criminali sotto l’aspetto semantico e pragmatico. Si analizzano soprattutto le loro motivazioni e i campi semantici a cui si riferiscono, cercando di identificare delle tendenze antroponimiche principali ed esaminare il rapporto tra la forma e la connotazione di un soprannome e la sua funzione in quanto elemento del gergo criminale.
Przezwiska w antroponimii kryminalnej na przykładach włoskich i polskich
Niniejszy artykuł poświęcony jest specyficznemu rodzajowi nazw własnych, jakim są przezwiska współczesnych polskich i włoskich przestępców. W ramach niniejszego badania - mieszczącego się w zakresie onomastyki, a konkretnie antroponimii - przezwiska przestępcze zostały poddane analizie z punktu widzenia semantyki i pragmatyki w celu wyodrębnienia ich głównych motywacji oraz pól semantycznych, do których się odnoszą. Pozwoliło to na przedstawienie wstępnej typologii przezwisk, z uwzględnieniem relacji pomiędzy formą językową a konotacją, a także ich funkcji w slangu przestępczym.
Bibliografia
Abbate M. 2009. Soprannomi fuorilegge: Romanzo criminale e altri personaggi della malavita romana, [in:] L’onomastica di Roma. Ventotto secoli di nomi. Atti del Convegno (Roma, 19-21 aprile 2007), a c. di E. Caffarelli, P. Poccetti, Roma: 333–344.
Zobacz w Google Scholar
Bellone L. 2009. «Il nome della malavita: riflessioni onomastiche su Romanzo criminale di Giancarlo De Cataldo». Contributi di Filologia dell’Italia Mediana XXIII: 271–296.
Zobacz w Google Scholar
Berruto G. 2004. Prima lezione di sociolinguistica, Roma–Bari.
Zobacz w Google Scholar
Cieślikowa A. 1998. Miejsce przezwiska w systemie antroponimicznym (historia a współczesność), [in:] Przezwiska i przydomki w językach słowiańskich, a c. di S. Warchoł, cz. 1, Lublin: 71–80.
Zobacz w Google Scholar
De Felice E. 1987. Onomastica, [in:] Linguistica storica, a c. di R. Lazzeroni, Roma: 147–179.
Zobacz w Google Scholar
De Mauro = il Nuovo De Mauro disponibile all’indirizzo: https://dizionario.internazionale.it.
Zobacz w Google Scholar
Grimaldi M. 1998. Analisi di soprannomi mafiosi: caratterizzazione, strutturazione, tipologia e funzionalità, [in:] L’italiano: usi pubblici e istituzionali a c. di G. Alfieri, A. Cassola, Roma: 226–268.
Zobacz w Google Scholar
Kania S. 1972. “Grypsera”. Poradnik Językowy 10: 597–602.
Zobacz w Google Scholar
Królikowska-Tomaszewska S. 1977. “Przezwiska więzienne”. Onomastica 22: 179–199.
Zobacz w Google Scholar
Lewicka M. 2016. “O przezwiskach gimnazjalistów kaliskich (analiza semantyczna)”. Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza 23 (1): 161–178.
Zobacz w Google Scholar
Miola E. 2014. Il nome in gioco. Appunti antropolinguistici sulla pseudonimia enigmistica dal 1975 al 2009, [in:] Studi linguistici in onore di Lorenzo Massobrio, a c. di F. Cugno, et al., Torino: 681–690.
Zobacz w Google Scholar
Marcato C. 2009. Nomi di persona, nomi di luogo. Introduzione all’onomastica italiana, Bologna.
Zobacz w Google Scholar
Marcato C. 2011. Soprannomi, [in:] Enciclopedia dell’Italiano, disponibile all’indirizzo: http://www.treccani.it/enciclopedia/soprannomi_%28Enciclopedia-dell’Italiano%29/.
Zobacz w Google Scholar
Marcato C. 2014. I gerghi italiani, Bologna.
Zobacz w Google Scholar
Milewski S. 1971. “Gwara przestępcza i jej przenikanie do języka ogólnego”. Poradnik Językowy (4): 89–97.
Zobacz w Google Scholar
Morawski J. 1968. “Młodociani “grypserzy”. (Pragmatyczne i semantyczne aspekty gwary więziennej). Przegląd Penitencjarny VI 4 (20): 39–44.
Zobacz w Google Scholar
Oryńska A. 1991. Zasady komunikowania w gwarze więziennej – tabu i eufemizmy, [in:] Język a kultura, t. 1: Języki subkultur, a c. di J. Anusiewicz, J. Bartmiński, Wrocław: 191–203.
Zobacz w Google Scholar
Putzu I. 2000. Il soprannome. Per uno studio multidisciplinare della nominazione, Cagliari.
Zobacz w Google Scholar
Sanga G. 1993. Gerghi, [in:] Introduzione all’italiano contemporaneo.La variazione e gli usi, a c. di A. Sobrero, Bari: 151–189.
Zobacz w Google Scholar
Saviano R. 2006. Gomorra, Milano.
Zobacz w Google Scholar
Sikora K. 1994. Gwarowe formuły adresatywne jako narzędzie identyfikacji więzi społecznej łączącej rozmówców (na przykładzie gwar okolic Krakowa), [in:] Język a kultura, t. 10: Języki subkultur, a c. di J. Anusiewicz, B. Siciński, Wrocław: 195–204.
Zobacz w Google Scholar
Skulina T. 1974. “Funkcje przezwisk w systemie antroponimicznym”. Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej 8: 213–214.
Zobacz w Google Scholar
Sobrero A.A., Miglietta A. 2009. Introduzione alla linguistica italiana, Roma–Bari.
Zobacz w Google Scholar
Stefinlongo A. 2008. Antroponimia criminale. Dal romanzo di G. De Cataldo, [in:] Lessicografia e onomastica 2 / Lexicography and Onomastics, Atti delle giornate internazionali di studio, Università degli Studi Roma Tre, 14–16 febbraio 2008, a c. di P. D’Achille, E. Caffarelli, Roma: 713–726.
Zobacz w Google Scholar
Szaszkiewicz M. 1997. Tajemnice grypserki, Kraków.
Zobacz w Google Scholar
Stępniak K. 1973. “Nazwy gwary złodziejskiej”. Poradnik Językowy 4: 210–222.
Zobacz w Google Scholar
Stępniak K. 1993. Słownik tajemnych gwar przestępczych, Londyn.
Zobacz w Google Scholar
Szuta J. 2004. “O przezwisku na przykładzie antroponimii Osieka”. Słupskie Prace Filologiczne. Seria Filologia Polska 3: 311–319.
Zobacz w Google Scholar
Vigolo M.T., Barbierato P. 2008. Il gergo storico e l’uso del nome proprio, [in:] Lessicografia e Onomastica 2, Atti delle giornate internazionali di Studio (Università degli Studi Roma Tre), 14–16 febbraio 2008, Quaderni Internazionali di RION 3, Società editrice romana, a c. di P. D’Achille, E. Caffarelli, Roma: 361–372, disponibile all’indirizzo: http://www.cnr.it/istituti/ProdottoDellaRicerca.html?cds=078&id=186139.
Zobacz w Google Scholar
Vigolo M.T. 2010. Gergo, [in:] Enciclopedia dell’Italiano, disponibile all’indirizzo: http://www.treccani.it/enciclopedia/gergo_%28Enciclopedia-dell’Italiano%29.
Zobacz w Google Scholar