Abstract
L’obiettivo di questo contributo consiste nell’esaminare un tipo specifico di nomi propri, ossia i soprannomi dei criminali italiani e polacchi contemporanei. Collocata nell’ambito dell’onomastica, e in particolare dell’antroponimia, questa ricerca mira a presentare, dopo brevi considerazioni terminologiche, una panoramica dei soprannomi criminali sotto l’aspetto semantico e pragmatico. Si analizzano soprattutto le loro motivazioni e i campi semantici a cui si riferiscono, cercando di identificare delle tendenze antroponimiche principali ed esaminare il rapporto tra la forma e la connotazione di un soprannome e la sua funzione in quanto elemento del gergo criminale.
Przezwiska w antroponimii kryminalnej na przykładach włoskich i polskich
Niniejszy artykuł poświęcony jest specyficznemu rodzajowi nazw własnych, jakim są przezwiska współczesnych polskich i włoskich przestępców. W ramach niniejszego badania - mieszczącego się w zakresie onomastyki, a konkretnie antroponimii - przezwiska przestępcze zostały poddane analizie z punktu widzenia semantyki i pragmatyki w celu wyodrębnienia ich głównych motywacji oraz pól semantycznych, do których się odnoszą. Pozwoliło to na przedstawienie wstępnej typologii przezwisk, z uwzględnieniem relacji pomiędzy formą językową a konotacją, a także ich funkcji w slangu przestępczym.
References
Abbate M. 2009. Soprannomi fuorilegge: Romanzo criminale e altri personaggi della malavita romana, [in:] L’onomastica di Roma. Ventotto secoli di nomi. Atti del Convegno (Roma, 19-21 aprile 2007), a c. di E. Caffarelli, P. Poccetti, Roma: 333–344.
View in Google Scholar
Bellone L. 2009. «Il nome della malavita: riflessioni onomastiche su Romanzo criminale di Giancarlo De Cataldo». Contributi di Filologia dell’Italia Mediana XXIII: 271–296.
View in Google Scholar
Berruto G. 2004. Prima lezione di sociolinguistica, Roma–Bari.
View in Google Scholar
Cieślikowa A. 1998. Miejsce przezwiska w systemie antroponimicznym (historia a współczesność), [in:] Przezwiska i przydomki w językach słowiańskich, a c. di S. Warchoł, cz. 1, Lublin: 71–80.
View in Google Scholar
De Felice E. 1987. Onomastica, [in:] Linguistica storica, a c. di R. Lazzeroni, Roma: 147–179.
View in Google Scholar
De Mauro = il Nuovo De Mauro disponibile all’indirizzo: https://dizionario.internazionale.it.
View in Google Scholar
Grimaldi M. 1998. Analisi di soprannomi mafiosi: caratterizzazione, strutturazione, tipologia e funzionalità, [in:] L’italiano: usi pubblici e istituzionali a c. di G. Alfieri, A. Cassola, Roma: 226–268.
View in Google Scholar
Kania S. 1972. “Grypsera”. Poradnik Językowy 10: 597–602.
View in Google Scholar
Królikowska-Tomaszewska S. 1977. “Przezwiska więzienne”. Onomastica 22: 179–199.
View in Google Scholar
Lewicka M. 2016. “O przezwiskach gimnazjalistów kaliskich (analiza semantyczna)”. Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza 23 (1): 161–178.
View in Google Scholar
Miola E. 2014. Il nome in gioco. Appunti antropolinguistici sulla pseudonimia enigmistica dal 1975 al 2009, [in:] Studi linguistici in onore di Lorenzo Massobrio, a c. di F. Cugno, et al., Torino: 681–690.
View in Google Scholar
Marcato C. 2009. Nomi di persona, nomi di luogo. Introduzione all’onomastica italiana, Bologna.
View in Google Scholar
Marcato C. 2011. Soprannomi, [in:] Enciclopedia dell’Italiano, disponibile all’indirizzo: http://www.treccani.it/enciclopedia/soprannomi_%28Enciclopedia-dell’Italiano%29/.
View in Google Scholar
Marcato C. 2014. I gerghi italiani, Bologna.
View in Google Scholar
Milewski S. 1971. “Gwara przestępcza i jej przenikanie do języka ogólnego”. Poradnik Językowy (4): 89–97.
View in Google Scholar
Morawski J. 1968. “Młodociani “grypserzy”. (Pragmatyczne i semantyczne aspekty gwary więziennej). Przegląd Penitencjarny VI 4 (20): 39–44.
View in Google Scholar
Oryńska A. 1991. Zasady komunikowania w gwarze więziennej – tabu i eufemizmy, [in:] Język a kultura, t. 1: Języki subkultur, a c. di J. Anusiewicz, J. Bartmiński, Wrocław: 191–203.
View in Google Scholar
Putzu I. 2000. Il soprannome. Per uno studio multidisciplinare della nominazione, Cagliari.
View in Google Scholar
Sanga G. 1993. Gerghi, [in:] Introduzione all’italiano contemporaneo.La variazione e gli usi, a c. di A. Sobrero, Bari: 151–189.
View in Google Scholar
Saviano R. 2006. Gomorra, Milano.
View in Google Scholar
Sikora K. 1994. Gwarowe formuły adresatywne jako narzędzie identyfikacji więzi społecznej łączącej rozmówców (na przykładzie gwar okolic Krakowa), [in:] Język a kultura, t. 10: Języki subkultur, a c. di J. Anusiewicz, B. Siciński, Wrocław: 195–204.
View in Google Scholar
Skulina T. 1974. “Funkcje przezwisk w systemie antroponimicznym”. Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej 8: 213–214.
View in Google Scholar
Sobrero A.A., Miglietta A. 2009. Introduzione alla linguistica italiana, Roma–Bari.
View in Google Scholar
Stefinlongo A. 2008. Antroponimia criminale. Dal romanzo di G. De Cataldo, [in:] Lessicografia e onomastica 2 / Lexicography and Onomastics, Atti delle giornate internazionali di studio, Università degli Studi Roma Tre, 14–16 febbraio 2008, a c. di P. D’Achille, E. Caffarelli, Roma: 713–726.
View in Google Scholar
Szaszkiewicz M. 1997. Tajemnice grypserki, Kraków.
View in Google Scholar
Stępniak K. 1973. “Nazwy gwary złodziejskiej”. Poradnik Językowy 4: 210–222.
View in Google Scholar
Stępniak K. 1993. Słownik tajemnych gwar przestępczych, Londyn.
View in Google Scholar
Szuta J. 2004. “O przezwisku na przykładzie antroponimii Osieka”. Słupskie Prace Filologiczne. Seria Filologia Polska 3: 311–319.
View in Google Scholar
Vigolo M.T., Barbierato P. 2008. Il gergo storico e l’uso del nome proprio, [in:] Lessicografia e Onomastica 2, Atti delle giornate internazionali di Studio (Università degli Studi Roma Tre), 14–16 febbraio 2008, Quaderni Internazionali di RION 3, Società editrice romana, a c. di P. D’Achille, E. Caffarelli, Roma: 361–372, disponibile all’indirizzo: http://www.cnr.it/istituti/ProdottoDellaRicerca.html?cds=078&id=186139.
View in Google Scholar
Vigolo M.T. 2010. Gergo, [in:] Enciclopedia dell’Italiano, disponibile all’indirizzo: http://www.treccani.it/enciclopedia/gergo_%28Enciclopedia-dell’Italiano%29.
View in Google Scholar