Słowa kluczowe
children’s literature
literary metaphor
education
therapy
bibliotherapy literatura dla dzieci
metafora literacka
edukacja
terapia
biblioterapia
literary metaphor
education
therapy
bibliotherapy literatura dla dzieci
metafora literacka
edukacja
terapia
biblioterapia
Jak cytować
Matras-Mastalerz, W. (2019). Metafory literackie w procesie (auto)modelowania i rozwoju młodego czytelnika. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis | Studia De Cultura, 11(4), 134–149. https://doi.org/10.24917/20837275.11.4.9
Abstrakt
Artykuł prezentuje wyniki badań dziecięcych predyspozycji metaforyzacyjnych, czyli zdolności rozumienia, rozpoznawania i tworzenia metafor. Badania zostały przeprowadzone wśród dzieci w wieku 6-9 lat podczas realizacji warsztatów czytelniczych w ramach pozyskanych przez autorkę pięciu Bonów Kultury Województwa Małopolskiego. Materiał stanowi próbę wskazania wartości metafor literackich w edukacji, terapii i wychowaniu dzieci. Zastosowane podczas badań metafory literackie stworzyły warunki umożliwiające indywidualne odczytywanie sensu tekstu. W rozumieniu znaczeń metafor dużą rolę odegrał także kontekst ich użycia. „Nośność” zapewniły tekstom metafory proste i czytelne, a jednocześnie trafiające w zainteresowania młodych odbiorców. Dzięki metaforom świat wykreowany w lekturze stawał się uniwersalny, ale młodzi czytelnicy odnosili go do osobistych doświadczeń, odkrywali zbieżność między własnym życiem a kreacją utworu. Warto wydobywać i wykorzystywać w pracy z dziećmi dydaktyczny i terapeutyczny wymiar metafor, a także traktować go jako ważny czynnik wspomagający proces nauczania.Bibliografia
Arystoteles. 1983. Poetyka. Henryk Podbielski (przeł.). Wrocław. 65.
Baluch Alicja. 1979. Wyobraźni można się uczyć. Sprawozdanie z eksperymentu. W: Sztuka dla dzieci szkolnych. Teoria, recepcja, oddziaływanie. Maria Tyszkowa (red.). Warszawa-Poznań. 157-160.
Barker Philip. 1997. Metafory w psychoterapii. Jadwiga Węgrodzka (przeł.). Gdańsk.
Bettelheim Bruno. 1996. Cudowne i pożyteczne. O znaczeniach i wartościach baśni. Danuta Danek (przeł.). Warszawa.
Dobrzyńska Teresa. 1984. Metafora a dewiacja - przegląd stanowisk badawczych. W: Metafora. Maria Renata Mayenowa (red.). Wrocław-Warszawa. 98-112.
Dobrzyńska Teresa. 1994. Interpretacja wypowiedzi metaforycznych. W: Teresa Dobrzyńska. Mówiąc przenośnie… Studia o metaforze. Warszawa. 45-59.
Dobrzyńska Teresa. 2012. Od słowa do sensu. Studia o metaforze. Warszawa.
Ferrero Bruno. 1994. W Krainie Smoków. W: Bruno Ferrero. Nowe historie. Anna Gryczyńska (przeł.). Warszawa. 33-36.
Frankowski Janusz. 1983. Metafora w Biblii. W: Studia o metaforze. Cz. 2. Michał Głowiński, Aleksandra Okopień-Sławińska (red.). Wrocław-Warszawa. 160-184.
Gardner Howard. 2005. Inteligencje wielorakie. Andrzej Jankowski (przeł.). Warszawa.
Goleman Daniel. 2007. Inteligencja emocjonalna. Andrzej Jankowski (przeł.). Poznań.
Góralski Andrzej. 1994. Metody badań pedagogicznych w zarysie. Warszawa.
Ingarden Roman. 1996. Studia z estetyki. T. 1. Warszawa.
Jagodzińska Maria. 1991. Obraz w procesach poznania i uczenia się. Specyfika informacyjna, operacyjna i mnemiczna. Warszawa.
Kojs Wojciech. 1994. Działanie jako kategoria dydaktyczna. Katowice.
Kotowska Katarzyna. 2010. Jeż. Warszawa.
Krupska Beata. 2015. Szklany Człowiek. W: Beata Krupska. Bajki. Warszawa. 90-96.
Lakoff George, Johnson Mark. 2011. Metafory w naszym życiu. Tomasz Krzeszowski (przeł.). Warszawa.
Lewis Staples Clive. 1947. Miracles. A Preliminary Study. London-Glasgow.
Limont Wiesława. 1994. Synektyka a zdolności twórcze. Toruń.
Llenas Anna. 2018. Kolorowy potwór. Jowita Maksymowicz-Hamann (przeł.). Warszawa.
Marijanović Stanislav. 2016. Mała encyklopedia domowych potworów. Hanna Baltyn (przeł.). Warszawa.
Matras-Mastalerz Wanda. 2016. Potencjał edukacyjny i terapeutyczny bajek filozoficznych. W: Człowiek i medium. Terapia - rozwój - (auto)narracja. Agnieszka Ogonowska (red.). Kraków. 49-70.
Muszyńska Małgorzata. 1999. Metafory w edukacji prymarnej. Koncepcja kształcenia wspomagającego rozwój zdolności interpretacyjnych dzieci 9-10-letnich. Toruń.
Okopień-Sławińska Aleksandra. 1983. Metafora bez granic. W: Studia o metaforze. Cz. 2. Michał Głowiński, Aleksandra Okopień-Sławińska (red.). Wrocław-Warszawa. 23-44.
Paivio Allan, Walsh Mary. 1993. The interpretation of novel metaphors. W: Metaphor and thought. Andrew Ortony (red.). Cambridge. 68-89.
Palka Stanisław. 2006. Metodologia. Badania. Praktyka pedagogiczna. Gdańsk.
Piquemal Michel. 2004. Trzy sita. W: Michel Piquemal. Bajki filozoficzne. Helena Sobieraj (przeł.). Warszawa. 5.
Ricouer Paul. 1984. „Proces metaforyczny jako poznanie, wyobrażenie i odczuwanie”. Grażyna Cendrowska (przeł.). Pamiętnik Literacki nr 2. 329-354.
Shanker Stuart. 2005. Self Reg. Metoda samoregulacji. Natalia Fedan (przeł.). Warszawa.
Silf Margaret. 2005. Tylko nasiona. W: Margaret Silf. W poszukiwaniu mądrości życia. 100 opowiastek z całego świata. Justyna Grzegorczyk (przeł.). Warszawa. 162-163.
Skorny Zbigniew. 1966. Współczesne metody badań psychologicznych. Wrocław.
Szumska Dorota. 2000. Na tropach tropu. Rozważania o metaforze poetyckiej. W: Językowy obraz świata i kultura. Anna Dąbrowska, Janusz Anusiewicz (red.). Wrocław. 162-163.
Szymańska Marta. 2012. Metafory w twórczych wypowiedziach pisemnych uczniów. Kraków.
Świątek Jerzy. 1998. W świecie powszechnej metafory. Metafora językowa. Kraków.
Turbayne Colin. 1970. The Myth of Metaphor. Columbia.
Wiśniewska-Kin Monika. 2009. Miłość jest jak wiatrak, czyli o poznawczej naturze metafor dziecięcych. Łódź.
Wróblewski Piotr. 1998. Struktura, typologia i frekwencja polskich metafor. Białystok.
Wygotski Lew S. 1989. Myślenie i mowa. Edda Flesznerowa, Józef Fleszner (przeł.). Warszawa.
Zaczyński Władysław. 1995. Praca badawcza nauczyciela. Warszawa.
Zawadzka Ewa, Rawa-Kochanowska Anita. 2015. Magiczny świat baśni i bajek. Metafory i symbole w procesie wspomagania dziecka w rozwoju. Warszawa.
Żuchowska Wiesława. 1992. Oswajanie ze sztuką słowa. Początki edukacji literackiej. Warszawa.
Baluch Alicja. 1979. Wyobraźni można się uczyć. Sprawozdanie z eksperymentu. W: Sztuka dla dzieci szkolnych. Teoria, recepcja, oddziaływanie. Maria Tyszkowa (red.). Warszawa-Poznań. 157-160.
Barker Philip. 1997. Metafory w psychoterapii. Jadwiga Węgrodzka (przeł.). Gdańsk.
Bettelheim Bruno. 1996. Cudowne i pożyteczne. O znaczeniach i wartościach baśni. Danuta Danek (przeł.). Warszawa.
Dobrzyńska Teresa. 1984. Metafora a dewiacja - przegląd stanowisk badawczych. W: Metafora. Maria Renata Mayenowa (red.). Wrocław-Warszawa. 98-112.
Dobrzyńska Teresa. 1994. Interpretacja wypowiedzi metaforycznych. W: Teresa Dobrzyńska. Mówiąc przenośnie… Studia o metaforze. Warszawa. 45-59.
Dobrzyńska Teresa. 2012. Od słowa do sensu. Studia o metaforze. Warszawa.
Ferrero Bruno. 1994. W Krainie Smoków. W: Bruno Ferrero. Nowe historie. Anna Gryczyńska (przeł.). Warszawa. 33-36.
Frankowski Janusz. 1983. Metafora w Biblii. W: Studia o metaforze. Cz. 2. Michał Głowiński, Aleksandra Okopień-Sławińska (red.). Wrocław-Warszawa. 160-184.
Gardner Howard. 2005. Inteligencje wielorakie. Andrzej Jankowski (przeł.). Warszawa.
Goleman Daniel. 2007. Inteligencja emocjonalna. Andrzej Jankowski (przeł.). Poznań.
Góralski Andrzej. 1994. Metody badań pedagogicznych w zarysie. Warszawa.
Ingarden Roman. 1996. Studia z estetyki. T. 1. Warszawa.
Jagodzińska Maria. 1991. Obraz w procesach poznania i uczenia się. Specyfika informacyjna, operacyjna i mnemiczna. Warszawa.
Kojs Wojciech. 1994. Działanie jako kategoria dydaktyczna. Katowice.
Kotowska Katarzyna. 2010. Jeż. Warszawa.
Krupska Beata. 2015. Szklany Człowiek. W: Beata Krupska. Bajki. Warszawa. 90-96.
Lakoff George, Johnson Mark. 2011. Metafory w naszym życiu. Tomasz Krzeszowski (przeł.). Warszawa.
Lewis Staples Clive. 1947. Miracles. A Preliminary Study. London-Glasgow.
Limont Wiesława. 1994. Synektyka a zdolności twórcze. Toruń.
Llenas Anna. 2018. Kolorowy potwór. Jowita Maksymowicz-Hamann (przeł.). Warszawa.
Marijanović Stanislav. 2016. Mała encyklopedia domowych potworów. Hanna Baltyn (przeł.). Warszawa.
Matras-Mastalerz Wanda. 2016. Potencjał edukacyjny i terapeutyczny bajek filozoficznych. W: Człowiek i medium. Terapia - rozwój - (auto)narracja. Agnieszka Ogonowska (red.). Kraków. 49-70.
Muszyńska Małgorzata. 1999. Metafory w edukacji prymarnej. Koncepcja kształcenia wspomagającego rozwój zdolności interpretacyjnych dzieci 9-10-letnich. Toruń.
Okopień-Sławińska Aleksandra. 1983. Metafora bez granic. W: Studia o metaforze. Cz. 2. Michał Głowiński, Aleksandra Okopień-Sławińska (red.). Wrocław-Warszawa. 23-44.
Paivio Allan, Walsh Mary. 1993. The interpretation of novel metaphors. W: Metaphor and thought. Andrew Ortony (red.). Cambridge. 68-89.
Palka Stanisław. 2006. Metodologia. Badania. Praktyka pedagogiczna. Gdańsk.
Piquemal Michel. 2004. Trzy sita. W: Michel Piquemal. Bajki filozoficzne. Helena Sobieraj (przeł.). Warszawa. 5.
Ricouer Paul. 1984. „Proces metaforyczny jako poznanie, wyobrażenie i odczuwanie”. Grażyna Cendrowska (przeł.). Pamiętnik Literacki nr 2. 329-354.
Shanker Stuart. 2005. Self Reg. Metoda samoregulacji. Natalia Fedan (przeł.). Warszawa.
Silf Margaret. 2005. Tylko nasiona. W: Margaret Silf. W poszukiwaniu mądrości życia. 100 opowiastek z całego świata. Justyna Grzegorczyk (przeł.). Warszawa. 162-163.
Skorny Zbigniew. 1966. Współczesne metody badań psychologicznych. Wrocław.
Szumska Dorota. 2000. Na tropach tropu. Rozważania o metaforze poetyckiej. W: Językowy obraz świata i kultura. Anna Dąbrowska, Janusz Anusiewicz (red.). Wrocław. 162-163.
Szymańska Marta. 2012. Metafory w twórczych wypowiedziach pisemnych uczniów. Kraków.
Świątek Jerzy. 1998. W świecie powszechnej metafory. Metafora językowa. Kraków.
Turbayne Colin. 1970. The Myth of Metaphor. Columbia.
Wiśniewska-Kin Monika. 2009. Miłość jest jak wiatrak, czyli o poznawczej naturze metafor dziecięcych. Łódź.
Wróblewski Piotr. 1998. Struktura, typologia i frekwencja polskich metafor. Białystok.
Wygotski Lew S. 1989. Myślenie i mowa. Edda Flesznerowa, Józef Fleszner (przeł.). Warszawa.
Zaczyński Władysław. 1995. Praca badawcza nauczyciela. Warszawa.
Zawadzka Ewa, Rawa-Kochanowska Anita. 2015. Magiczny świat baśni i bajek. Metafory i symbole w procesie wspomagania dziecka w rozwoju. Warszawa.
Żuchowska Wiesława. 1992. Oswajanie ze sztuką słowa. Początki edukacji literackiej. Warszawa.
Downloads
Download data is not yet available.