Abstract
Semantic change, conceived as the rise of new meanings for existing words, can be studied while it happens. We present here some cases of Italian words whose recent non-canonical and in principle incorrect meanings are gaining such a high frequency also in diastratically and diaphasically high contexts, that it is no longer possible to consider them as bare errors. We will describe them by using examples from written language corpora, adding information on their frequency and proposing the causes, in the language system and in discourse contexts, that may have triggered the changes.
Między błędem a nowym zastosowaniem - najnowsze ścieżki włoskich słów
Zmianę semantyczną, rozumianą jako powstanie nowych znaczeń istniejących słów, można badać w czasie gdy się wydarza. W niniejszym artykule przedstawiono przykłady włoskich słów, dla których nowe znaczenia niekanoniczne - i w zasadzie błędne - pojawiają się także w kontekstach użycia, z punktu widzenia diastratycznego i diafatycznego, stosunkowo wysokiego tak często, że nie jest już możliwe uznanie ich za zwykłe błędy. Słowa te opisane zostaną na podstawie przykładów zaczerpniętych z korpusów, wraz z informacjami na temat częstotliwości ich występowania oraz propozycjami przyczyn, obecnych w systemie językowym a także w kontekstach użycia, które mogły spowodować zmiany.
References
Adamo G., Della Valle V. 2003a. L’osservatorio neologico della lingua italiana: linee di tendenza nell’innovazione lessicale dell’italiano contemporaneo, [in:] Idem (eds.), Innovazione lessicale e terminologie specialistiche, Firenze, Olschki: 83–105.
View in Google Scholar
Adamo G., Della Valle V. 2003b. Neologismi quotidiani. Un dizionario a cavallo del millennio. 1998–2003, Firenze, Olschki.
View in Google Scholar
Adamo G., Della Valle V. 2008. Le parole del lessico italiano, Roma, Carocci.
View in Google Scholar
Bazzanella C., Cristofoli M. 1998. “Piuttosto che e le alternative non preferenziali: un mutamento in atto?”, Cuadernos de Filología Italiana 5: 267–278.
View in Google Scholar
Brucale L. 2012. L’uso non canonico di piuttosto che coordinativo in italiano contemporaneo, in P. Bianchi, N. De Blasi, C. De Caprio, F. Montuori (eds.), La variazione nell’italiano e nella sua storia. Varietà e varianti linguistiche e testuali, Firenze, Cesati: 483–493.
View in Google Scholar
Castellani Pollidori O. 2002. “Risposta al quesito della signora Miriam Ianieri di Roma sull’uso di piuttosto che con valore disgiuntivo”, La Crusca per voi 24: 11–12.
View in Google Scholar
De Mauro T. 2006. Dizionarietto delle parole del futuro, Roma-Bari, Laterza.
View in Google Scholar
De Santis C. 2001. “L’uso di ‘piuttosto che’ con valore disgiuntivo”, Studi di grammatica italiana XX: 339–350.
View in Google Scholar
Lombardi Vallauri E. 2012. Parlare l’italiano, Bologna, Il Mulino.
View in Google Scholar
Lombardi Vallauri E. 2015. Neosemie nell’italiano contemporaneo: per un’eziologia parziale, [in:] Radica Nikodinovska (ed.), Parallelismi linguistici, letterari e culturali, Skopje, Skopje University Press: 341–361.
View in Google Scholar
Lombardi Vallauri E. 2016. Neosemie nell’italiano contemporaneo: errori o nuovi usi?, [in:] P. D’Achille (ed.), Grammatica e testualità. Metodologie ed esperienze didattiche a confronto. Firenze, Cesati: 305–316.
View in Google Scholar
Mauri C., Giacalone A. 2015. “Piuttosto che: dalla preferenza all’esemplificazione di alternative”, Cuadernos de Filología Italiana 20: 49–72.
View in Google Scholar
RIDIRE, web corpus: http://lablita.dit.unifi.it/projects/RIDIRE
View in Google Scholar
Saussure F. de 1974. Cours de linguistique générale, Paris, Payot.
View in Google Scholar