How to Cite
Abstract
10.24917/20837275.10.1.7
Przedmiotem rozważań są wybrane zagadnienia związane z tematyką rodzicielstwa i bezdzietności oraz wsparcia w wychowaniu dzieci, które dotyczą kobiet z niepełnosprawnościami. Ramę dla rozważań stanowi koncepcja sprawiedliwości reprodukcyjnej proponująca krytyczne spojrzenie na to, jak w społeczeństwach konstruowane jest to, kto może i powinien być rodzicem oraz kto o tym decyduje. Posługując się tą koncepcją, która umiejscawia indywidualny wybór w szerszym kontekście społecznym, wskazuję na czynniki warunkujące doświadczenia tej grupy kobiet (np. dostępność, ograniczenia w prawie małżeńskim, wsparcie).
Disability and reproductive justice. Mapping disabled women’s experiences
The aim of this paper is to map experiences of disabled women regarding parenthood and childfreeness/childlessness as well as support in upbringing their own children. The concept of reproductive justice is employed, as it proposes a critical approach to understanding how societies construct who can and should be a parent. Approaching the question of individual choice in a broad social context, I analyse factors that shape experiences of disabled women in Poland (e.g. restrictions on parenting of disabled persons or lack of marriage equality).
References
Arnade S., Haefner S. 2011. “Standard Interpretation of the UN Convention on the Rights of Persons with Disabilities (CRPD) from a Female Perspective”. http://nw3.de/attach-ments/article/100/100_crpd_interpretation_women_and_gender_provisions_nw3-de_2011.pdf (dostęp: 20.04.2017).
View in Google Scholar
Asian Communities for Reproductive Justice. 2005. “A New Vision for Advancing Our Movement for Reproductive Health, Reproductive Rights and Reproductive Justice”. https://forwardtogether.org/wp-content/uploads/2017/12/ACRJ-A-New-Vision.pdf (dostęp: 14.03.2017).
View in Google Scholar
Aune G. 2013. “Everyday Challenges for Mothers with Spinal Cord Injury: A Qualitative Study”. Scandinavian Journal of Disability Research nr 15(2). 185-98. https://doi.org/10.1080/15017419.2012.692708 (dostęp: 7.03.2017).
View in Google Scholar
Bakalarczyk R. 2015. „Polityka wsparcia rodzin z osobami niepełnosprawnymi. W cieniu wyroków Trybunału Konstytucyjnego RP i protestów społecznych”. Studia z Polityki Publicznej nr 1(5). 165-179.
View in Google Scholar
Bakiera L., Stetler Ż. 2014. „Sposób realizacji roli rodzicielskiej wobec dziecka niepełnosprawnego intelektualnie”. Polskie Forum Psychologiczne nr 19(1). 87-109.
View in Google Scholar
Błaszczak-Banasiak A., Kubicki P. 2017. „Asystent osobisty osoby z niepełnosprawnością - zapotrzebowanie na miarę Konwencji o prawach osób z niepełnosprawnościami. Analiza i zalecenia. Zasada równego traktowania. Prawo i praktyka nr 22”. Biuletyn Rzecznika Praw Obywatelskich nr 5.
View in Google Scholar
Campbell F.K. 2009. Contours of Ableism: The Production of Disability and Abledness. New York.
View in Google Scholar
Ciaputa E., Król A., Migalska A., Warat M. 2014. „Macierzyństwo kobiet z niepełnosprawnościami ruchu, wzroku i słuchu”. Studia Socjologiczne nr 2(213). 203-255.
View in Google Scholar
Ciaputa E., Król A., Warat M. 2014. Genderowy wymiar niepełnosprawności. Sytuacja kobiet z niepełnosprawnościami wzroku, ruchu i słuchu. W Polscy niepełnosprawni: od kompleksowej diagnozy do nowego modelu polityki społecznej. B. Gąciarz, S. Rudnicki (red.). Kraków. 153-174.
View in Google Scholar
Cieślikowska D., Sarata N. 2012. Dyskryminacja wielokrotna - historia, teorie, przegląd badań. Warszawa. http://www.tea.org.pl/userfiles/file/Wielokrotna.pdf (dostęp: 17.03.2017).
View in Google Scholar
Crenshaw K. 1991. “Mapping the Margins: Intersectionality, Identity Politics, and Violence against Women of Color”. Stanford Law Review nr 43(6). 1241-1299.
View in Google Scholar
European Disability Forum. 2011. “2nd Manifesto on the Rights of Women and Girls with Disabilities in the European Union”. https://www.womenlobby.org/European-Disability-Forum-publishes-2nd-Manifesto-on-the-Rights-of-Women-and?lang=en (dostęp: 24.04.2017).
View in Google Scholar
Frohmader C., Meekosha H. 2012. Recognition, Respect and Rights: Women with Disabilities in a Globalised World. W Disability and Social Theory. B. Hughes, L. Davis (red.). London. 287-307. https://link.springer.com/chapter/10.1057/9781137023001_17 (dostęp: 12.03.2017).
View in Google Scholar
Fundacja KSK. 2015. Społeczny Raport Alternatywny z realizacji Konwencji o prawach osób z niepełnosprawnościami w Polsce. Warszawa.
View in Google Scholar
Garland-Thomson R. 2005. “Feminist Disability Studies”. Signs. Journal of Women in Culture and Society nr 30(2). 1557-1587. https://www.journals.uchicago.edu/doi/10.1086/423352 (dostęp: 23.04.2017).
View in Google Scholar
Gawin M. (2003). Rasa i nowoczesność. Historia polskiego ruchu eugenicznego, 1880-1952. Warszawa.
View in Google Scholar
Grue L, Lærum KT. 2002. “Doing Motherhood’: Some Experiences of Mothers with Physical Disabilities”. Disability & Society nr 17(6). s. 671-683. https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/0968759022000010443 (dostęp: 12.05.2017).
View in Google Scholar
Hall K.Q. 2015. “New Conversations in Feminist Disability Studies: Feminism, Philosophy, and Borders”. Hypatia nr 30(1). 1-12. https://doi.org/10.1111/hypa.12136 (dostęp: 12.03.2017).
View in Google Scholar
Hill C., Bilge P., Bilge S. 2016. Intersectionality. Key Concepts Series. Cambridge.
View in Google Scholar
Human Rights Council. 2012. “Thematic Study on the Issue of Violence against Women and Girls and Disability Report of the Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights”. http://www2.ohchr.org/english/issues/women/docs/A.HRC.20.5.pdf (dostęp: 12.05.2017).
View in Google Scholar
Human Rights Watch. 2011. “Sterilization of Women and Girls with Disabilities”. https://www.hrw.org/news/2011/11/10/sterilization-women-and-girls-disabilities (dostęp: 10.05.2017).
View in Google Scholar
Instytut Spraw Publicznych. 2017. „Rodzice z niepełnosprawnościami w Polsce”. http://www.isp.org.pl/uploads/filemanager/A/RodzicezniepenosprawnociamiwPolsce29.11.2017r.pdf (dostęp: 2.12.2017).
View in Google Scholar
International Network of Women with Disabilities. 2010. “Document on Violence against Women with Disabilities”. http://wwda.org.au/wp-content/uploads/2013/12/inwwdviol2010.pdf (dostęp: 17.02.2017).
View in Google Scholar
Jarman M. 2015. “Relations of Abortion: Crip Approaches to Reproductive Justice”. Femi-nist Formations nr 27(1). 46-66. https://doi.org/10.1353/ff.2015.0008 (dostęp: 10.05.2017).
View in Google Scholar
Joffe C.E., Reich J.A. (red). 2015. Reproduction and Society: Interdisciplinary Readings. Perspectives on Gender. New York.
View in Google Scholar
Kafer A. 2013. Feminist, Queer, Crip. Indiana University Press. https://muse.jhu.edu/book/23617 (dostęp: 2.04.2017).
View in Google Scholar
Kallianes V., Rubenfeld P. 2015. Disabled Women and Reproductive Rights. W Reproduction and Society: Interdisciplinary Readings. Perspectives on Gender. C. Joffe, J. Reich (red.). New York. 517-533.
View in Google Scholar
Kijak R. 2013. “The Sexuality of Adults with Intellectual Disability in Poland”. Sexuality and Disability nr 31(2). 109-123. https://doi.org/http://dx.doi.org/10.1007/s11195-013-9294-8 (dostęp: 12.04.2017).
View in Google Scholar
Krzaklewska E. 2014. „Odrzucanie dorosłości czy nowa dorosłość? Dylematy i dyskusje w badaniu procesów wchodzenia w dorosłość”. Societas/Communitas nr 2-1(18-1). 41-68. http://ruj.uj.edu.pl/xmlui/handle/item/37174 (dostęp: 2.04.2017).
View in Google Scholar
Kubicki P. 2015. Rodzice dzieci z niepełnosprawnością. Analiza polityk publicznych we współczesnej Polsce. W Niebezpieczne związki: Macierzyństwo, ojcostwo i polityka. R.E. Hryciuk, E. Korolczuk (red.). Warszawa. 133-158.
View in Google Scholar
Ladd-Taylor M. 1997. “Saving Babies and Sterilizing Mothers: Eugenics and Welfare Politics in the Interwar United States”. Social Politics: International Studies in Gender, State & Society nr 4(1). 136-153. https://doi.org/10.1093/sp/4.1.136 (dostęp: 12.03.2017).
View in Google Scholar
Landsman G. 2008. Reconstructing Motherhood and Disability in the Age of “Perfect” Babies. New York.
View in Google Scholar
Lewiecki-Wilson C., Cellio J. (red.). 2011. Disability and Mothering: Liminal Spaces of Embodied Knowledge. Syracuse. http://www.jstor.org/stable/j.ctt1j1vzh7 (dostęp: 12.04.2017).
View in Google Scholar
Llewellyn G., Traustadóttir R., McConnell D., Sigurjónsdóttir H.B. 2010. Parents with Intellectual Disabilities: Past, Present and Futures. Chichester.
View in Google Scholar
Luna Z., Luker K. 2015. Reproductive Justice. W: Reproduction and Society: Interdisciplinary Readings. Perspectives on Gender. C. Joffe, J Reich (red.). New York. 327-352
View in Google Scholar
Malacrida C. 2007. “Negotiating the Dependency/Nurturance Tightrope: Dilemmas of Motherhood and Disability”. Canadian Review of Sociology/Revue Canadienne de Sociologie nr 44(4). 469-493. https://doi.org/10.1111/j.1755-618X.2007.tb01353.x (dostęp: 17.05.2017).
View in Google Scholar
—. 2009. “Performing Motherhood in a Disablist World: Dilemmas of Motherhood, Femininity and Disability”. International Journal of Qualitative Studies in Education nr 22(1). 99-117. https://doi.org/10.1080/09518390802581927 (dostęp: 17.05.2017).
View in Google Scholar
—. 2012. Mothers with Disabilities: Implications for Theory and Practice. W The Routledge Handbook of Disability Studies. N. Watson, A. Roulstone, C. Thomas (red.). New York.
View in Google Scholar
—. 2015. A Special Hell: Institutional Life in Alberta’s Eugenic Years. Toronto-Buffalo-London.
View in Google Scholar
McConnell D., Llewellyn G. (2002). “Stereotypes, Parents with Intellectual Disability and Child Protection”. Journal of Social Welfare and Family Law nr 24(3). 297-317. https://doi.org/10.1080/09649060210161294 (dostęp: 12.04.2017).
View in Google Scholar
McLaren A. 1990. Our Own Master Race: Eugenics in Canada, 1885-1945. Toronto.
View in Google Scholar
McRuer D. 2013. Compulsory Able-Bodiedness and Queer/Disabled Experience. W The Disability Studies Reader. L.J. Davis (red.). Routledge. 88-99.
View in Google Scholar
Mikołajczyk-Lerman G. 2013. Między wykluczeniem a integracją: realizacja praw dziecka niepełnosprawnego i jego rodziny. Analiza socjologiczna. Łódź.
View in Google Scholar
Mizielińska J., Struzik J., Król A. 2017. Różnym głosem. Rodziny z wyboru w Polsce. Warszawa.
View in Google Scholar
Musielak M. 2008. Sterylizacja ludzi ze względów eugenicznych w Stanach Zjednoczonych, Niemczech i w Polsce (1899-1945). Wybrane problemy. Poznań.
View in Google Scholar
Mutcherson K. 2009. “Disabling Dreams of Parenthood: The Fertility Industry, Anti-Discrimination and Parents with Disabilities”. Law and Inequality: A Journal of Theory and Practice nr 27. 311-364.
View in Google Scholar
Palęcka A., Szczodry H. 2011. Hipermacierzyństwo. Na przykładzie matek osób z niepełnosprawnością intelektualną. W Kobiety w społeczeństwie polskim. A. Polęcka, H. Szczodry, M. Warat (red.). Kraków. 17-42.
View in Google Scholar
Pascall G., Hendey N. 2004. “Disability and Transition to Adulthood: The Politics of Parenting”. Critical Social Policy nr 24(2). 165-186. https://doi.org/10.1177/0261018304041949 (dostęp: 12.04.2017).
View in Google Scholar
Piepmeier A. 2013. “The Inadequacy of ‘Choice’: Disability and What’s Wrong with Feminist Framings of Reproduction”. Feminist Studies nr 39(1). 159-86. https://doi.org/10.2307/23719307 (dostęp: 12.04.2017).
View in Google Scholar
Price K. 2010. “What Is Reproductive Justice? How Women of Color Activists Are Redefining the Pro-Choice Paradigm”. Meridians nr 10(2). 42. https://doi.org/10.2979/meridians.2010.10.2.42 (dostęp: 12.04.2017).
View in Google Scholar
Prilleltensky O. 2004. The Research Process. W Motherhood and Disability. O. Prilleltensky. Palgrave Macmillan UK. 81-105. https://doi.org/10.1057/9780230512764_5 (dostęp: 12.04.2017).
View in Google Scholar
Robey K.L., Beckley L., Kirschner M. 2006. “Implicit Infantilizing Attitudes About Disability”. Journal of Developmental and Physical Disabilities nr 18(4). 441-453. https://doi.org/10.1007/s10882-006-9027-3 (dostęp: 12.04.2017).
View in Google Scholar
Ross L., Solinger R. 2017. Reproductive Justice: An Introduction. Oakland.
View in Google Scholar
Rudnicki S. 2014. „Niepełnosprawność i złożoność”. Studia Socjologiczne nr 2. 43-61.
View in Google Scholar
Saxton M. 2001. “«Bring My Scooter So I Can Leave You». A Study of Disabled Women Handling Abuse by Personal Assistance Providers”. Violence Against Women nr 7(4). 393-417.
View in Google Scholar
Sheldon A. 2004. Women and Disability. W Disabling Barriers, Enabling Environments. J. Swain, S. French, C. Barnes, C. Thomas (red.). London.
View in Google Scholar
Sigurjónsdóttir H.B., Rice J.G. 2016a. Stigmatic Representation of Intelectual Disability and Termination of Parental Custody Rights. W Intellectual Disability and Stigma Stepping out from the Margins. K. Scior, S. Werner (red.). London. 77-91.
View in Google Scholar
—. 2016b. ‘Framed’: “Terminating the Parenting Rights of Parents with Intellectual Disability in Iceland”. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities nr 30(30). 419-572. https://doi.org/10.1111/jar.12301 (dostęp: 12.04.2017).
View in Google Scholar
Slany K. 2014. „Osoby niepełnosprawne w świetle Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań z 2011 r. Wybrane aspekty”. Niepełnosprawność nr 2. 44-62.
View in Google Scholar
Stefánsdóttir G.V. 2014. “Sterilisation and Women with Intellectual Disability in Iceland”. Journal of Intellectual & Developmental Disability nr 39(2). 188-197. https://doi.org/10.3109/13668250.2014.899327 (dostęp: 12.04.2017).
View in Google Scholar
Thomas C. 1997. “The Baby and the Bath Water: Disabled Women and Motherhood in Social Context”. Sociology of Health & Illness nr 19(5). 622-643. https://doi.org/10.1111/j.1467-9566.1997.tb00423.x (dostęp: 12.04.2017).
View in Google Scholar
—. 1999. Female Forms: Experiencing and Understanding Disability. Buckingham and Philadelphia.
View in Google Scholar
Traustadóttir R. 2006. “Disability and Gender: Introduction to the Special Issue”. Scandinavian Journal of Disability Research nr 8(2-3). 81-84. https://doi.org/10.1080/ 15017410600831341 (dostęp: 12.04.2017).
View in Google Scholar
Traustadóttir R., Sigurjónsdóttir H.B. 2008. “The Mother behind the Mother: Three Generations of Mothers with Intellectual Disabilities and Their Family Support Networks”. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities nr 21(4). 331-40. https://doi.org/10.1111/j.1468-3148.2008.00450.x (dostęp: 12.04.2017).
View in Google Scholar
Wates M. 2002. “Disability and Adoption: How Unexamined Attitudes Discriminate against Disabled People as Parents”. Adoption & Fostering nr 26(2). 49-56. https://doi.org/10.1177/030857590202600207 (dostęp: 12.04.2017).
View in Google Scholar
Wendell S. 1996. The Rejected Body: Feminist Philosophical Reflections on Disability. New York.
View in Google Scholar
Wołowicz-Ruszkowska A. 2015. “How Polish Women With Disabilities Challenge the Meaning of Motherhood”. Psychology of Women Quarterly nr 40(1). 80-95. https://doi.org/10.1177/0361684315600390 (dostęp: 12.04.2017).
View in Google Scholar
Wołowicz-Ruszkowska A., McConnell D. 2017. “The Experience of Adult Children of Mothers with Intellectual Disability: A Qualitative Retrospective Study from Poland”. Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities nr 30(3). 482-491. https://doi.org/10.1111/jar.12322 (dostęp: 12.04.2017).
View in Google Scholar
Zawiślak A. 2005. Jakość życia rodzinnego młodocianych i pełnoletnich matek z niepełnosprawnością intelektualną. W Sfery życia osób z niepełnosprawnością intelektualną. Z. Janiszewska-Nieścioruk (red.). Kraków.
View in Google Scholar
Zima-Parjaszwewska M. 2012. Równość osób z niepełnosprawnościami wobec prawa. Sytuacja prawna osób ubezwłasnowolnionych. W Najważniejsze wyzwania po ratyfikacji przez Polskę Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych. Warszawa. https://www.rpo.gov.pl/sites/default/files/13575657740_0.pdf (dostęp: 12.04.2017).
View in Google Scholar
Żyta A. 2013. „Małżeństwa i rodzicielstwo osób z niepełnosprawnością intelektualną. Wyzwania współczesności”. Edukacja Dorosłych nr 2. 59-71.
View in Google Scholar
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
Copyright (c) 2018 Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia de Cultura