Rhetoric as a tool for investigating kitsch
PDF (Język Polski)

Keywords

Adorno
kitsch
rhetorical expression
Perelman
rhetoric of values Adorno
kicz
zwrot retoryczny
Perelman
retoryka wartości

How to Cite

Łakota, B. (2020). Rhetoric as a tool for investigating kitsch. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia De Cultura, 12(3), 111–129. https://doi.org/10.24917/20837275.12.3.9

Abstract

Contemporary expansion of kitsch calls for the answer to the question concerning conditions in which it is possible to decipher kitsch and see the role it plays nowadays. The work concentrates on the rhetoric of kitsch, at the same time emphasising, how important rhetoric is for the reception of contemporary culture. Using the perspective of new aesthetics, suggested by Adorno, who established the decorum of art after Auschwitz, the paper develops the view on kitsch as a parody of katharsis. Implementing a new combination of research findings into rhetoric of values (by Perelman) with Adorno’s insights concerning this category leads to a bold thesis: kitsch is not innocent. Adorno’s pessimistic and melancholic point of view, whose source was the awareness of standardisation of culture industry products, concerned the fight for a personal contact between an individual and a work of art. An aestehtic reception of art became impossible (in his essay, “The Schema of Mass Culture”, Adorno emphasised the logic behind the reaction to a work of art, inscribed in a work as a product, in which the instruction of reception was included). Adorno’s philosophy was firmly based in the performative perspective, a view about the intangibility of research object, disruption of the balance and exposing it. Mass culture became a culture of exhaustion, but Adorno is not an exclusively Cassandric author. Writing about destruction, he included in his works the foundations for the concept linked with the assumptions of the new rhetoric. The paper concentrates on these similarities in order to capture the purposefulness of the rhetorical expression.
https://doi.org/10.24917/20837275.12.3.9
PDF (Język Polski)

References

Adorno Theodor Wiesengrund. 1975. O statystyce i dynamice jako kategoriach socjologicznych. W: Elementy teorii socjologicznych. Materiały do dziejów socjologii zachodniej. Aleksandra Jasińska-Kania (red.). Warszawa.
Adorno Theodor Wiesengrund. 1986. Dialektyka negatywna. Krystyna Krzemieniowa, Sław Krzemień-Ojak (przeł.). Warszawa.
Adorno Theodor Wiesengrund. 1990. Sztuka i sztuki. Wybór esejów. Krystyna Krzemień -Ojak (przeł.). Warszawa.
Adorno Theodor Wiesengrund. 1994. Teoria estetyczna. Krystyna Krzemieniowa (przeł.). Warszawa.
Adorno Theodor Wiesengrund. 1999. Minima moralia. Refleksje z poharatanego życia. Małgorzata Łukasiewicz (przeł.). Kraków.
Adorno Theodor Wiesengrund. 2004. „Tabu seksualne i współczesne prawo”. Jacek Zychowicz (przeł.). Lewą Nogą nr 16.
Adorno Theodor Wiesengrund. 2010. Osobowość autorytarna. Marcin Pańków (przeł.). Warszawa.
Adorno Theodor Wiesengrund. 2012. „Ateny i Auschwitz”. Piotr Graczyk (przeł.). Kronos nr 3.
Adorno Theodor Wiesengrund. 2019. Przemysł kulturalny. Wybrane eseje o kulturze masowej. Marta Bucholc (przeł.). Warszawa.
Adorno Theodor Wiesengrund. Max Horkheimer. 1994. Dialektyka oświecenia. Małgorzata Łukasiewicz (przeł.). Warszawa.
Alighieri Dante. 1984. Boska komedia. Edward Porębowicz (przeł.). T. I. Warszawa.
Alighieri Dante. 2002. O języku pospolitym. Włodzimierz Olszaniec (przeł.). Kęty.
Arystoteles. 1990. Topiki. Kazimierz Leśniak (przeł.). Warszawa.
Arystoteles. 2001. Retoryka. Henryk Podbielski (przeł.). Warszawa.
Barthes Roland. 1994. The Old Rhetoric: An aide-mémoire. W: The Semiotic Challenge. Richard Howard (przeł.). Berkeley.
Bauman o popkulturze. Wypisy. 2008. Mateusz Halawa, Paulina Wróbel (red.). Warszawa.
Bauman Zygmunt. 1995. Wieloznaczność nowoczesna, nowoczesność wieloznaczna. Janina Bauman (przeł.). Warszawa.
Beaugrande Robert-Alain de, Wolfgang Ulrich Dressler. 1990. Wstęp do lingwistyki tekstu. Aleksander Szwedek (przeł.). Warszawa.
Boniecka Barbara. 1999. Lingwistyka tekstu. Teoria i praktyka. Lublin.
Broch Hermann. 1998. Kilka uwag na temat kiczu i inne eseje. Danuta Borkowska, Jan Garewicz, Ryszard Turczyn (przeł.). Warszawa.
Burke Kenneth. 1965. Rhetoric - Old and New. W: New Rhetoric. Martin Steinmann (red.). New York.
Burzyńska Anna, Markowski Michał Paweł. 2009. Teorie literatury XX wieku. Kraków.
Derrida Jacques. 2001. The Work of Mourning. Chicago.
Descartes René. 1958. Medytacje o pierwszej filozofii. Maria i Kazimierz Ajdukiewiczowie (przeł.). Warszawa.
Descartes René. 1981. Rozprawa o metodzie. Wanda Wojciechowska (przeł.). Warszawa.
Eco Umberto. 1996. Superman w literaturze. Powieść popularna: między retoryką a ideologią. Joanna Ugniewska (przeł.). Kraków.
Fischer-Lichte Erica. 2008. Estetyka performatywności. Mateusz Borowski, Małgorzata Sugiera (przeł.). Kraków.
Freud Sigmund. 1967. Człowiek, religia, kultura. Jerzy Prokopiuk (przeł.). Warszawa 1967.
Freud Sigmund. 1996. Objaśnianie marzeń sennych. Robert Reszke (przeł.). Warszawa.
Friedländer Saul. 2011. Refleksy nazizmu. Esej o kiczu i śmierci. Marcin Szuster (przeł.). Warszawa.
Heinrich Władysław. 1914. Filozofia grecka do Platona. Warszawa.
Kamp. Antologia przekładów. 2012. Przemysław Czapliński, Anna Mizerka (red.). Kraków.
Kant Immanuel. 1953. Uzasadnienie metafizyki moralności. Mścisław Wartenberg (przeł.). Warszawa.
Kicz w języku i komunikacji. 2016. Barbara Kudra, Ewa Szkudlarek-Śmiechowicz (red.). Łódź.
Kiereś-Łach Joanna. 2015. Filozofia i retoryka. Kontekst myślowy „nowej retoryki” Chaima Perelmana. Lublin.
Korolko Mirosław. 1990. Sztuka retoryki. Przewodnik encyklopedyczny. Warszawa.
Kowalska Małgorzata. 2017. O marksizmie i widmach Marksa z umiarkowanie Derridiańskiej perspektywy. W: Marksizm. Nadzieje i rozczarowania. Jacek Hołówka, Bogdan Dziobkowski (red.). Warszawa.
Kulka Tomáš. 1994. Rozważania na temat kiczu. W: Estetyka w świecie. Maria Gołaszewska (red.). T. IV. Kraków.
Kundera Milan. 1996. Nieznośna lekkość bytu. Agnieszka Holland (przeł.). Warszawa.
Lacan Jacques. 1966. L’instance de la lettre dans l’inconscient. W: Tenże. Ecrits I. Paris.
Lacan Jacques. 1996. Funkcja i pole mowy i mówienia w psychoanalizie. Barbara Gorczyca, Wincenty Grajewski (przeł.). Warszawa.
Lachmann Renate. 1977. Retoryka a kontekst kulturowy. Włodzimierz Bialik (przeł.). Pamiętnik Literacki z. 2.
Lichański Jakub Z. 2000. Retoryka. Od renesansu do współczesności - tradycja i innowacja. Warszawa.
Lichański Jakub Z. 2019. Retoryka - wartości: sprzeczność, marzenie czy fakt?. W: Retoryka i wartości. Agnieszka Budzyńska-Daca, Ewa Modrzejewska (red.). Warszawa.
Lorenc Iwona. 2010. Minima aesthetica. Szkice o estetyce późnej nowoczesności. Warszawa 2010.
Lorenc Iwona, Rychter Marcin, Salwa Mateusz (red.). 2018. Między integracją i rozproszeniem. Doświadczenie estetyczne w kontekstach nowoczesności. Warszawa.
Man Paul de. 2000. Ideologia estetyczna. Artur Przybysławski (przeł.). Gdańsk.
Maneli Mieczysław. 1994. Perelman’s New Rhetoric as Philosophy and Methodology for the Next Century. Dordrecht.
Markowska Barbara. 2012. „Filozofia i pępek snu. Próba o Adornie i Derridzie”. Kronos nr 3.
McKenzie John. 2011. Performuj albo… Od dyscypliny do performansu. Tomasz Kubikowski (przeł.). Kraków.
Miłosz Czesław. 1998. Baśń. W: Tenże. Piesek przydrożny. Kraków.
Mitosek Zofia. 2013. Co z tą ironią?. Gdańsk.
Nietzsche Fryderyk. 1991. Wiedza radosna. Leopold Staff (przeł.). Warszawa.
Nietzsche Fryderyk. 1994. Pisma pozostałe 1876-1889. Bogdan Baran (przeł.). Kraków.
Nycz Ryszard. 2012. Poetyka doświadczenia. Teoria - nowoczesność - literatura. Warszawa.
Perelman Chaim. 1995. Nowa retoryka i wartości. Tomasz Pajor (przeł.). W: O retoryce. Wybrane zagadnienia z teorii literatury. Jakub Z. Lichański (red.). Warszawa.
Perelman Chaim 2004. Imperium retoryki. Retoryka i argumentacja. Mieczysław Chomicz (przeł.). Warszawa.
Platon. 1993. Fajdros. Leopold Regner (przeł.). Warszawa.
Rogucki Jacek. 2015. „Kłamstwo kiczu”. Kultura - Społeczeństwo - Edukacja nr 2(8).
Roudinesco Elisabeth. 2014. Po co nam psychoanaliza?. Anna Biłos (przeł.). Warszawa.
Rusinek Michał. 2001. „Powrót, zwrot i różnica w myśleniu o retoryce”. Teksty Drugie nr 2.
Rusinek Michał. 2003. Między retoryką a retorycznością. Kraków.
Rusinek Michał. 2009. Retoryka a psychologia. W: Retoryka. Maria Barłowska, Agnieszka Budzyńska-Dacy, Piotr Wilczek (red.). Warszawa.
Ryczek Justyna. 2006. Piękno w kulturze ponowoczesnej. Kraków.
Ryczek Wojciech. 2017. „Renesansowe teorie figuratywności (II): Jakub Górski”. Pamiętnik Literacki z. 3.
Snyder Timothy. 2017. O tyranii. Dwadzieścia lekcji z dwudziestego wieku. Bartłomiej Pietrzyk (przeł.). Kraków.
Sontag Susan. 1979. „Notatki o kampie”. Wanda Wertenstein (przeł.). Literatura na Świecie nr 9.
Sontag Susan. 2014. Fascynujący faszyzm. W: Pod znakiem Saturna. Dariusz Żukowski (przeł.). Kraków.
Sontag Susan. 2016. Choroba jako metafora. AIDS i jego metafory. Jarosław Anders (przeł.). Kraków.
Todorov Tzvetan. 2008. Tropy i figury. Wiktoria Krzemień (przeł.). W: Retoryka. Marek Skwara (red.). Gdańsk.
Wellek Rene, Warren Austin. 1975. Teoria literatury. Maciej Żurowski (przeł.). Warszawa.
Welsch Wolfgang. 1998. Nasza postmodernistyczna moderna. Roman Kubicki, Anna Zeidler-Janiszewska (przeł.). Warszawa.
Welsch Wolfgang. 2005. Estetyka poza estetyką. Katarzyna Guczalska (przeł.). Kraków.
Wołkowicz Anna. 2005. Posłowie. W: O literaturze. Wybór esejów. Theodor Wiesengrund Adorno (red.). Warszawa.
Załęska Maria. Retoryka a językoznawstwo. W: Retoryka. Maria Barłowska, Agnieszka Budzyńska-Daca, Piotr Wilczek (red.). Warszawa.
Zeidler Kamil, Tecław Barbara. 2018. Perelman. Sopot.
Zeidler-Janiszewska Anna. 1991. Adorno dzisiaj. W: Adorno: między moderną a postmoderną. Rozprawy i szkice z filozofii sztuki. Anna Zeidler-Janiszewska (red.). Warszawa - Poznań.
Ziomek Jerzy. 1990. Retoryka opisowa. Wrocław.
Zwrot performatywny w estetyce. 2013. Lilianna Bieszczad (red.). Kraków.

Downloads

Download data is not yet available.