Abstract
DOI 10.24917/20837275.10.2.8
Na podstawie powieści Teatr w więzieniu (1921) autorka opisała różne sposoby definiowania teatru. To instytucja, wypracowująca własny ceremoniał, więc przedstawienie w więzieniu zdaje się jego parodią, jedno z widowisk, obok zawodów sportowych i występów cyrkowych, ale także sposób zdefiniowania relacji międzyludzkich, gdy postacie pokazane jako wytrawni aktorzy poprzedzają ludzi interakcyjnych Witolda Gombrowicza. Słonimski zastanawia się także nad konsekwencjami zmiany hierarchii sztuk, gdy motyw theatrum mundi zostaje zastąpiony przez kinematograf. Wyświetlane obrazy, nawiązujące do jaskini Platona, zwiększają jednak poczucie alienacji jednostek. Taki świat coraz wyraźniej staje się więzieniem.
Antoni Słonimski’s Theatrical Awareness Recorded in His Prose Début
Based upon the novel Teatr w więzieniu [Theatre in Prison] (1921), the author has described various methods for defining this category. This institution develops its own ceremonial. Therefore, a performance in prison appears to be a parody of it, to be one of the shows - along sports competitions and circus performances - but also a method for defining interpersonal relations, as the characters, depicted as expert actors, precede Witold Gombrowicz’s interactive people. Słonimski also ponders the consequences of the change in the hierarchy of arts, as theatrum mundi is replaced by cinematograph. However, the projected images, referencing Plato’s cave, increase the sense of alienation. It is becoming progressively more evident that such a world transforms into a prison.
References
Berent W. 1998. Próchno. J. Paszek (oprac.). Wrocław–Warszawa–Kraków.
View in Google Scholar
Breiter E. 1921. „Antoni Słonimski. Teatr w więzieniu. Powieść. Warszawa. Towarzystwo Wydawnicze «Ignis», 1922; s. 190 [rec.]”. Skamander z. 14–15. 471–474.
View in Google Scholar
Brodzka A. 1975. Spór o wartości kultury współczesnej w polskiej prozie narracyjnej. W Literatura polska 1918–1975, t. 1. Literatura polska 1918–1932. Warszawa. 518–637.
View in Google Scholar
Czapów G., Czapów C. 1969. Psychodrama. Geneza i historia, teoria i praktyka. Próba oceny. Warszawa.
View in Google Scholar
Dębicki Z. 1921. „Teatr w więzieniu”, [rec.]. Kurier Warszawski nr 342.
View in Google Scholar
Duvignaud J. 1990. „Teatr w społeczeństwie, społeczeństwo w teatrze”. L. Kolankiewicz (przeł.). Dialog nr 9. 102–106.
View in Google Scholar
Falkiewicz A. 1980. Teatr. Społeczeństwo. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk.
View in Google Scholar
Gombrowicz W. 1994. Ślub. W Iwona, księżniczka Burgunda. Ślub. Operetka. Historia. Kraków.
View in Google Scholar
Hendrykowski M. 2005. „U źródeł polskiej krytyki filmowej. Antoni Słonimski”. Przestrzenie Teorii, t. 5. 171–185.
View in Google Scholar
Kądziela P. 1996. Kalendarium życia i twórczości Antoniego Słonimskiego. W Wspomnienia o Antonim Słonimskim. P. Kądziela, A. Międzyrzecki (red.). Warszawa. 335–355.
View in Google Scholar
Kłosiński K. 1988. Przyczynek do portretu artysty. Teatr w więzieniu. W Skamander 6. Studia o twórczości Antoniego Słonimskiego. I. Opacki, A. Węgrzyniak (red.). Katowice. 118–143.
View in Google Scholar
Kolankiewicz L. 2005. Wstęp: ku antropologii widowisk. W Antropologia widowisk. Zagadnienia i wybór tekstów. A. Chałupnik [i in.] (oprac.). Warszawa. 9–31.
View in Google Scholar
Kolankiewicz L. 2007. „Antropologia widowisk: subdyscyplina czy nowa perspektywa antropologii kulturowej”. Kultura Współczesna nr 1. 132–143.
View in Google Scholar
Lilienfeld-Krzewski K. (K.L-k). 1922. „Antoni Słonimski: Teatr w więzieniu („Ignis” 1922) [red.]”. Droga nr 2.
View in Google Scholar
Mokranowska Z. 2003. Prozy poetów kręgu „Skamandra” wobec tradycji elitarnych i popularnych form kultury. Katowice.
View in Google Scholar
Pietrych P. 1997. Młodzieńcza twórczość Antoniego Słonimskiego. Teksty i konteksty. Kielce.
View in Google Scholar
Piwiński L. 1922. „[rec. A. Słonimski, Teatr w więzieniu]”. Przegląd Warszawski nr 4.
View in Google Scholar
Platon 2003. Państwo. W. Witwicki (przeł.). Kęty.
View in Google Scholar
Płoszewski L. 1964. Uwagi o tekstach tomu I. W S. Wyspiański, Dzieła zebrane, t. 1. Daniel, Królowa Polskiej Korony, Legenda I, Warszawianka. L. Płoszewski i in. (red.). Kraków. 317–327.
View in Google Scholar
Raszewski Z. 1991. Teatr w świecie widowisk. Dziewięćdziesiąt jeden listów o naturze teatru. Warszawa.
View in Google Scholar
Schechner R. 2003a. „Co to jest performans?”. T. Kubikowski (przeł.). Dialog nr 3. 127–149.
View in Google Scholar
Schechner R. 2003b. „Performatywność”. T. Kubikowski (przeł.). Dialog nr 6. 135–156.
View in Google Scholar
Słonimski A. 1920. Parada. Poezje. Warszawa.
View in Google Scholar
Słonimski A. 1922. „Kinematograf”. Kurier Polski nr 330.
View in Google Scholar
Słonimski A. 1922. Teatr w więzieniu. Powieść. Warszawa.
View in Google Scholar
Słonimski A. 1971. Jedna strona medalu. Niektóre felietony, artykuły, recenzje, utwory poważne i niepoważne publikowane w latach 1918–1968. Warszawa.
View in Google Scholar
Szekspir W. 1993. Juliusz Cezar. S. Barańczak (przeł.). Poznań.
View in Google Scholar
Szekspir W. 1895. Hamlet. W Dzieła dramatyczne w dwunastu tomach, t. 4. L. Ulrich (przeł.). Kraków.
View in Google Scholar
Szweykowski Z. 1922. „Antoni Słonimski. Teatr w więzieniu. Powieść. Warszawa. Towarzystwo Wydawnicze «Ignis». 1922. 8, s. 190 [rec.]”. Książka nr 2.
View in Google Scholar
Tocqueville de A. 1976. O demokracji w Ameryce. M. Król (przeł.). Warszawa.
View in Google Scholar
Wyspiański S. 1964. Daniel. W Dzieła zebrane, t. 1. Daniel, Królowa Polskiej Korony, Legenda I, Warszawianka. L. Płoszowski i in. (red.). Kraków.
View in Google Scholar