Abstrakt
DOI 10.24917/20837275.10.2.8
Na podstawie powieści Teatr w więzieniu (1921) autorka opisała różne sposoby definiowania teatru. To instytucja, wypracowująca własny ceremoniał, więc przedstawienie w więzieniu zdaje się jego parodią, jedno z widowisk, obok zawodów sportowych i występów cyrkowych, ale także sposób zdefiniowania relacji międzyludzkich, gdy postacie pokazane jako wytrawni aktorzy poprzedzają ludzi interakcyjnych Witolda Gombrowicza. Słonimski zastanawia się także nad konsekwencjami zmiany hierarchii sztuk, gdy motyw theatrum mundi zostaje zastąpiony przez kinematograf. Wyświetlane obrazy, nawiązujące do jaskini Platona, zwiększają jednak poczucie alienacji jednostek. Taki świat coraz wyraźniej staje się więzieniem.
Antoni Słonimski’s Theatrical Awareness Recorded in His Prose Début
Based upon the novel Teatr w więzieniu [Theatre in Prison] (1921), the author has described various methods for defining this category. This institution develops its own ceremonial. Therefore, a performance in prison appears to be a parody of it, to be one of the shows - along sports competitions and circus performances - but also a method for defining interpersonal relations, as the characters, depicted as expert actors, precede Witold Gombrowicz’s interactive people. Słonimski also ponders the consequences of the change in the hierarchy of arts, as theatrum mundi is replaced by cinematograph. However, the projected images, referencing Plato’s cave, increase the sense of alienation. It is becoming progressively more evident that such a world transforms into a prison.
Bibliografia
Berent W. 1998. Próchno. J. Paszek (oprac.). Wrocław–Warszawa–Kraków.
Zobacz w Google Scholar
Breiter E. 1921. „Antoni Słonimski. Teatr w więzieniu. Powieść. Warszawa. Towarzystwo Wydawnicze «Ignis», 1922; s. 190 [rec.]”. Skamander z. 14–15. 471–474.
Zobacz w Google Scholar
Brodzka A. 1975. Spór o wartości kultury współczesnej w polskiej prozie narracyjnej. W Literatura polska 1918–1975, t. 1. Literatura polska 1918–1932. Warszawa. 518–637.
Zobacz w Google Scholar
Czapów G., Czapów C. 1969. Psychodrama. Geneza i historia, teoria i praktyka. Próba oceny. Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Dębicki Z. 1921. „Teatr w więzieniu”, [rec.]. Kurier Warszawski nr 342.
Zobacz w Google Scholar
Duvignaud J. 1990. „Teatr w społeczeństwie, społeczeństwo w teatrze”. L. Kolankiewicz (przeł.). Dialog nr 9. 102–106.
Zobacz w Google Scholar
Falkiewicz A. 1980. Teatr. Społeczeństwo. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk.
Zobacz w Google Scholar
Gombrowicz W. 1994. Ślub. W Iwona, księżniczka Burgunda. Ślub. Operetka. Historia. Kraków.
Zobacz w Google Scholar
Hendrykowski M. 2005. „U źródeł polskiej krytyki filmowej. Antoni Słonimski”. Przestrzenie Teorii, t. 5. 171–185.
Zobacz w Google Scholar
Kądziela P. 1996. Kalendarium życia i twórczości Antoniego Słonimskiego. W Wspomnienia o Antonim Słonimskim. P. Kądziela, A. Międzyrzecki (red.). Warszawa. 335–355.
Zobacz w Google Scholar
Kłosiński K. 1988. Przyczynek do portretu artysty. Teatr w więzieniu. W Skamander 6. Studia o twórczości Antoniego Słonimskiego. I. Opacki, A. Węgrzyniak (red.). Katowice. 118–143.
Zobacz w Google Scholar
Kolankiewicz L. 2005. Wstęp: ku antropologii widowisk. W Antropologia widowisk. Zagadnienia i wybór tekstów. A. Chałupnik [i in.] (oprac.). Warszawa. 9–31.
Zobacz w Google Scholar
Kolankiewicz L. 2007. „Antropologia widowisk: subdyscyplina czy nowa perspektywa antropologii kulturowej”. Kultura Współczesna nr 1. 132–143.
Zobacz w Google Scholar
Lilienfeld-Krzewski K. (K.L-k). 1922. „Antoni Słonimski: Teatr w więzieniu („Ignis” 1922) [red.]”. Droga nr 2.
Zobacz w Google Scholar
Mokranowska Z. 2003. Prozy poetów kręgu „Skamandra” wobec tradycji elitarnych i popularnych form kultury. Katowice.
Zobacz w Google Scholar
Pietrych P. 1997. Młodzieńcza twórczość Antoniego Słonimskiego. Teksty i konteksty. Kielce.
Zobacz w Google Scholar
Piwiński L. 1922. „[rec. A. Słonimski, Teatr w więzieniu]”. Przegląd Warszawski nr 4.
Zobacz w Google Scholar
Platon 2003. Państwo. W. Witwicki (przeł.). Kęty.
Zobacz w Google Scholar
Płoszewski L. 1964. Uwagi o tekstach tomu I. W S. Wyspiański, Dzieła zebrane, t. 1. Daniel, Królowa Polskiej Korony, Legenda I, Warszawianka. L. Płoszewski i in. (red.). Kraków. 317–327.
Zobacz w Google Scholar
Raszewski Z. 1991. Teatr w świecie widowisk. Dziewięćdziesiąt jeden listów o naturze teatru. Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Schechner R. 2003a. „Co to jest performans?”. T. Kubikowski (przeł.). Dialog nr 3. 127–149.
Zobacz w Google Scholar
Schechner R. 2003b. „Performatywność”. T. Kubikowski (przeł.). Dialog nr 6. 135–156.
Zobacz w Google Scholar
Słonimski A. 1920. Parada. Poezje. Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Słonimski A. 1922. „Kinematograf”. Kurier Polski nr 330.
Zobacz w Google Scholar
Słonimski A. 1922. Teatr w więzieniu. Powieść. Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Słonimski A. 1971. Jedna strona medalu. Niektóre felietony, artykuły, recenzje, utwory poważne i niepoważne publikowane w latach 1918–1968. Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Szekspir W. 1993. Juliusz Cezar. S. Barańczak (przeł.). Poznań.
Zobacz w Google Scholar
Szekspir W. 1895. Hamlet. W Dzieła dramatyczne w dwunastu tomach, t. 4. L. Ulrich (przeł.). Kraków.
Zobacz w Google Scholar
Szweykowski Z. 1922. „Antoni Słonimski. Teatr w więzieniu. Powieść. Warszawa. Towarzystwo Wydawnicze «Ignis». 1922. 8, s. 190 [rec.]”. Książka nr 2.
Zobacz w Google Scholar
Tocqueville de A. 1976. O demokracji w Ameryce. M. Król (przeł.). Warszawa.
Zobacz w Google Scholar
Wyspiański S. 1964. Daniel. W Dzieła zebrane, t. 1. Daniel, Królowa Polskiej Korony, Legenda I, Warszawianka. L. Płoszowski i in. (red.). Kraków.
Zobacz w Google Scholar