Heavymetalowy „Krzyk” a głębia podmiotu nowoczesnego

Abstrakt

Artykuł jest próbą połączenia teorii „głębi” podmiotu nowoczesnego Charlesa Taylora z książki Źródła podmiotowości. Narodziny tożsamości nowoczesnej z postulatami Stanisława Przybyszewskiego zawartymi w artykule O „nową” sztukę (mare tenebrarum, teoria powinowactw). Autor w odniesieniu do myśli Taylora i Przybyszewskiego dokonuje analizy tekstu literackiego (Krzyk Przybyszewskiego) oraz tekstu literacko-muzycznego (Zwierzenia kontestatora i Heavy Metal Świat zespołu TSA) w celu ukazania artystycznych poszukiwań „czegoś więcej” (Taylor) tudzież takich form ekspresji, które wydają się ekwiwalentem procesów zachodzących w „głębi”, a więc w tej części duszy, która jest niedostępna ludzkim zmysłom, a jej przejawy są jedynie uchwytne dla jednostki / artysty / geniusza. W procesie analizy autor zwraca uwagę również na pamiętnikarskie formy Przybyszewskiego (Moi współcześni), w których pisarz przeczuwa, iż „odgłosy ziemi rodzinnej” są pradźwiękiem, atawistycznym rykiem pochodzącym wprost z głębi. Pozostaje pytanie: jak za pomocą sztuki zobrazować ten tajemniczy rejon duszy? Czy jedyną szansą jest muzyka Chopina? Wydaje się, że nie, ale o tym Przybyszewski nie mógł wiedzieć. Dopiero kilkadziesiąt lat po jego śmierci powstała muzyka wrzasku, atawistycznych odruchów, muzyka „wykrzyku duszy”, najchętniej penetrująca to, co ukrywa się w głębi, a więc i zachowania powszechnie niezrozumiałe, w niektórych kręgach uznane za niemoralne, nieetyczne.