Słowa kluczowe
soldiers’ private record prose from the period of the First World War
Poles in the Austro-Hungarian army
infantry
navy
aviation żołnierska proza dokumentu osobistego z czasów pierwszej wojny światowej
Polacy w armii Austro-Węgier
piechota
marynarka wojenna
lotnictwo
Poles in the Austro-Hungarian army
infantry
navy
aviation żołnierska proza dokumentu osobistego z czasów pierwszej wojny światowej
Polacy w armii Austro-Węgier
piechota
marynarka wojenna
lotnictwo
Jak cytować
Rozmus, J. (2020). Zapisać siebie w historii. O trzech świadectwach literackich Polaków, żołnierzy armii austro-węgierskiej (Karol Omyła, Bogumił Nowotny, Wiktor Willmann). Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis | Studia De Cultura, 12(3), 55–65. https://doi.org/10.24917/20837275.12.3.5
Abstrakt
Omówione trzy tomy żołnierskiej prozy wspomnieniowej: Karola Omyły Krótki życiorys pewnego żołnierza z wojny europejskiej. Zapiski domowe (Kraków 2019), Bogumiła Nowotnego Wspomnienia (Gdańsk 2006) i Wiktora Willmanna Wspomnienia wojenne lotnika. Ze wspomnień polskiego lotnika w armii austro-węgierskiej na podniebnych frontach I wojny światowej (Warszawa - Kraków 2014), pozwalają poznać specyfikę służby w trzech rodzajach broni: w piechocie, marynarce wojennej oraz w lotnictwie. Walorem Krótkiego życiorysu… jest ponadto język, reprezentujący gwarę swoistą Żywiecczyźnie z elementami gwary żołnierskiej, którą posługiwano się w c. i k. regimentach z przewagą żołnierzy narodowości polskiej. Zastosowanie podczas lektury metodologii badań opracowanej przez Pawła Rodaka, uwzględniającej performatywność dziennika, którego cechy - z wyjątkiem Wspomnień… Willmanna - wykazują pozostałe tomy, oraz odczytanie za Marią Delaperrière przywołanych tu przykładów żołnierskiej prozy dokumentu osobistego jako świadectw literackich sprzyja rozważaniom nad podmiotowością, prawdą historyczną i poziomami „literackości” opowieści o udziale Polaków w Wielkiej Wojnie poza politycznie projektowaną perspektywą legionową.Bibliografia
Arthur Max. 2013. Świadkowie. Zapomniane głosy. Pierwsza wojna światowa. Olga Knopińska (przeł.). Warszawa.
Bator Juliusz. 2008. Wojna galicyjska. Działania armii austro-węgierskiej na froncie północnym (galicyjskim) w latach 1914-1915. Kraków.
Chwalba Andrzej. 2014. Samobójstwo Europy. Wielka Wojna 1914-1918. Kraków.
Chwalba Andrzej. 2019. Wstęp. W: Karol Omyła. Krótki życiorys pewnego żołnierza z wojny europejskiej. Zapiski domowe. Kraków. 10.
Delaperrière Maria. 2006. Pod znakiem antynomii. Studia i szkice o polskiej literaturze XX wieku. Kraków.
Górski Karol. 2019. Nota redakcyjna. W: Karol Omyła. Krótki życiorys pewnego żołnierza z wojny europejskiej. Zapiski domowe. Kraków. 271-277.
Handke Ryszard. 2002. Walka, wojna, wojskowość. Słownictwo Pism Stefana Żeromskiego t. 6. Kraków.
Kułacz Sławomir. 2018. Germanizmy w gwarze polskich żołnierzy armii austro-węgierskiej. Rzeszów.
Mann Tomasz. 1956. Czarodziejska góra t. 1. Józef Kramsztyk (przeł.). Warszawa.
Nowotny Bogumił. 2006. Wspomnienia. Gdańsk.
Olszewska Maria Jolanta. 2004. Człowiek w świecie Wielkiej Wojny. Literatura polska z lat 1914-1919 wobec I wojny światowej. Wybrane zagadnienia. Warszawa.
Olsen Bjørnar. 2013. W obronie rzeczy. Archeologia i ontologia przedmiotów. Bożena Shallcross (przeł.). Warszawa.
Omyła Karol. 2019. Krótki życiorys pewnego żołnierza z wojny europejskiej. Zapiski domowe. Kraków.
Rodak Paweł. 2011. Między zapisem a literaturą. Dziennik polskiego pisarza w XX wieku (Żeromski, Nałkowska, Dąbrowska, Gombrowicz, Herling-Grudziński). Warszawa.
Rozmus Jacek. 2013. Żołnierskie narracje o wonie światowej 1914-1918. Strzelcy, legioniści, Polacy w armii austro-węgierskiej. Kraków.
Rozmus Jacek. 2015. Antropologia uzbrojenia i oporządzenia w Pamiętniku żołnierskim sierżanta I-szej Brygady Józefa Piłsudskiego Adolfa Kotarby. W: Na granicy epok. O literackich dyskursach w stulecie wybuchu I wojny światowej. Dorota Kielak, Marta Markowska, Joanna Niewiarowska (red.). Warszawa. 101-115.
Solek Wincenty. 1988. Pamiętnik legionisty. Wiesław Budzyński (oprac.). Warszawa.
White Hayden. 2000. Tekst historyczny jako artefakt literacki. Michał Wilczyński (przeł.). W: Poetyka pisarstwa historycznego. Ewa Domańska, Michał Wilczyński (red.). Kraków. 78-109.
Willmann Wiktor. 2014. Wspomnienia wojenne lotnika. Ze wspomnień polskiego lotnika w armii austro-węgierskiej na podniebnych frontach I wojny światowej. Warszawa - Kraków.
Zegadłowicz Emil. 1938. Motory. Powieść. T. 1. Kraków - Warszawa - Lwów.
Bator Juliusz. 2008. Wojna galicyjska. Działania armii austro-węgierskiej na froncie północnym (galicyjskim) w latach 1914-1915. Kraków.
Chwalba Andrzej. 2014. Samobójstwo Europy. Wielka Wojna 1914-1918. Kraków.
Chwalba Andrzej. 2019. Wstęp. W: Karol Omyła. Krótki życiorys pewnego żołnierza z wojny europejskiej. Zapiski domowe. Kraków. 10.
Delaperrière Maria. 2006. Pod znakiem antynomii. Studia i szkice o polskiej literaturze XX wieku. Kraków.
Górski Karol. 2019. Nota redakcyjna. W: Karol Omyła. Krótki życiorys pewnego żołnierza z wojny europejskiej. Zapiski domowe. Kraków. 271-277.
Handke Ryszard. 2002. Walka, wojna, wojskowość. Słownictwo Pism Stefana Żeromskiego t. 6. Kraków.
Kułacz Sławomir. 2018. Germanizmy w gwarze polskich żołnierzy armii austro-węgierskiej. Rzeszów.
Mann Tomasz. 1956. Czarodziejska góra t. 1. Józef Kramsztyk (przeł.). Warszawa.
Nowotny Bogumił. 2006. Wspomnienia. Gdańsk.
Olszewska Maria Jolanta. 2004. Człowiek w świecie Wielkiej Wojny. Literatura polska z lat 1914-1919 wobec I wojny światowej. Wybrane zagadnienia. Warszawa.
Olsen Bjørnar. 2013. W obronie rzeczy. Archeologia i ontologia przedmiotów. Bożena Shallcross (przeł.). Warszawa.
Omyła Karol. 2019. Krótki życiorys pewnego żołnierza z wojny europejskiej. Zapiski domowe. Kraków.
Rodak Paweł. 2011. Między zapisem a literaturą. Dziennik polskiego pisarza w XX wieku (Żeromski, Nałkowska, Dąbrowska, Gombrowicz, Herling-Grudziński). Warszawa.
Rozmus Jacek. 2013. Żołnierskie narracje o wonie światowej 1914-1918. Strzelcy, legioniści, Polacy w armii austro-węgierskiej. Kraków.
Rozmus Jacek. 2015. Antropologia uzbrojenia i oporządzenia w Pamiętniku żołnierskim sierżanta I-szej Brygady Józefa Piłsudskiego Adolfa Kotarby. W: Na granicy epok. O literackich dyskursach w stulecie wybuchu I wojny światowej. Dorota Kielak, Marta Markowska, Joanna Niewiarowska (red.). Warszawa. 101-115.
Solek Wincenty. 1988. Pamiętnik legionisty. Wiesław Budzyński (oprac.). Warszawa.
White Hayden. 2000. Tekst historyczny jako artefakt literacki. Michał Wilczyński (przeł.). W: Poetyka pisarstwa historycznego. Ewa Domańska, Michał Wilczyński (red.). Kraków. 78-109.
Willmann Wiktor. 2014. Wspomnienia wojenne lotnika. Ze wspomnień polskiego lotnika w armii austro-węgierskiej na podniebnych frontach I wojny światowej. Warszawa - Kraków.
Zegadłowicz Emil. 1938. Motory. Powieść. T. 1. Kraków - Warszawa - Lwów.
Downloads
Download data is not yet available.