Słowa kluczowe
socjoterapia
audiodeskrypcja
technologia sociotherapy
audiodescription
technology
audiodeskrypcja
technologia sociotherapy
audiodescription
technology
Jak cytować
Grodź, I. (2019). Audiodeskrypcja dzieła sztuki w terapii. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis | Studia De Cultura, 11(4), 108–118. https://doi.org/10.24917/20837275.11.4.7
Abstrakt
Tematem artykułu jest audiodeskrypcja i aktywizacja osób wykluczonych przez socjoterapeutyczne wykorzystanie połączenia sztuki i nowych technik. Chodzi przede wszystkim o wykorzystanie techniki w udostępnianiu osobom niepełnosprawnym obiektów kultury, co może pełnić funkcje terapeutyczne. Jest to temat szeroko współcześnie analizowany, między innymi w publikacjach pod redakcją Anny Pawłowskiej, Anny Wendorff i Julii Sowińskiej- -Heim (2016; 2018). Cel tekstu stanowi spojrzenie na kulturę przez pryzmat jej oddziaływania na człowieka i odwrotnie. Jest ono oparte na założeniach semiotyki i kognitywizmu. Podstawy obu tych metodologii pozwalają lepiej zrozumieć dwa mechanizmy: a) wewnętrzny (odśrodkowy) - percepcji kultury audiowizualnej, czyli sposób konstruowania sytuacji odbiorczej (status odbiorcy wirtualnego) „wtórnie” wpisany w dzieło; b) zewnętrzny (dośrodkowy) - funkcjonowania „audiowizualnej kultury percepcji”, czyli sposób uczestniczenia (włączania w społeczny obieg) w kulturze osób niepełnosprawnych. Wnioskiem jest to, że każda osoba zainteresowana sztuką powinna mieć do niej dostęp. Nie zawsze jednak, z wielu powodów, okazuje się to możliwe. Do przyczyn mogących utrudniać taki dostęp należy brak przystosowania obiektów sztuki do odbioru przez osoby niepełnosprawne. Sztuce z pomocą może wówczas przyjść technologia.Bibliografia
Amabile Teresa. 1983. The social psychology of creativity. Berlin-New York.
Arendt Hannah. 2000. Kondycja ludzka. Anna Łagodzka (przeł.). Warszawa.
Balcerzan Edward. 1971. Perspektywy poetyki odbioru. W: Problemy socjologii literatury. Janusz Sławiński (red.). Wrocław. 79-95.
Barska Joanna. 2013. Mózg, zmysły i kody kulturowe. Wprowadzenie. W: Percepcja kultury. Kultura percepcji. Joanna Barska, Ewelina Twardoch (red.). Kraków-Warszawa. 9-20.
Benjamin Walter. 1996. Dzieło sztuki w epoce możliwości jego technicznej reprodukcji. W: Anioł historii: eseje, szkice, fragmenty. Hubert Orłowski (red.). Krystyna Krzemieniowa i in. (przeł.). Poznań.
Boehm Gottfried. 2014. O obrazach i widzeniu. Antologia tekstów. Daria Kołacka (red.). Małgorzata Łukasiewicz, Anna Pieczyńska-Sulik (przeł.). Kraków.
Butkiewicz Urszula, Künstler Izabela, Więckowski Robert, Żórawska Anna. 2012. Audiodeskrypcja - zasady tworzenia. http://kulturabezbarier.org./container. (dostęp: 6.08.2019).
Casebier Allan. 1991. Film and Phenomenology. New York.
Csíkszentmihályi Mihály. 2005. Przepływ: jak poprawić jakość życia. Psychologia optymalnego doświadczenia. Magdalena Wajda-Kacmajor (przeł.). Taszów.
Dziamski Seweryn. 2005. Kultura i etyka życia społeczno-zawodowego. Poznań.
Chion Michel. 2012. Audio-wizja. Dźwięk i obraz w kinie. Konstanty Szydłowski (przeł.). Warszawa-Kraków.
Chmiel Agnieszka, Mazur Iwona. 2009. „Percepcja filmu a ogólnoeuropejskie standardy audiodeskrypcji - polski wkład w projekt «Pear Tree»”. Przekładaniec nr 20. 138-158.
Ciborowski Mateusz. 2009. „Znaczenie audiodeskrypcji dla niewidomych w Polsce”. Przekładaniec nr 20. 136-137.
Dayan Daniel. 1989. „Widz wpisany w obraz”. Alicja Helman (przeł.). Film na Świecie nr 369. 25-31.
Deleuze Gilles. 2008. Kino. Obraz-ruch. Obraz-czas. Janusz Margański (przeł.). Gdańsk.
Elsaesser Thomas, Hagener Malte. 2015. Teoria filmu: wprowadzenie przez zmysły. Konrad Wojnowski (przeł.). Kraków.
Głowiński Michał. 1976. Style odbioru. Kraków.
Gwóźdź Andrzej (red.). 2008. Ekrany piśmienności. O przyjemnościach tekstu w epoce nowych mediów. Warszawa.
Gwóźdź Andrzej, Zawojski Piotr (red.). 2002. Wiek ekranów: przestrzenie kultury widzenia. Kraków.
Habrajska Grażyna, Ślósarska Joanna (red.). 2006. Kognitywizm w poetyce i stylistyce. Kraków.
Hopfinger Maryla. 2003. Doświadczenia audiowizualne: o mediach w kulturze współczesnej. Warszawa.
Hopfinger Maryla. 2004. Powtórzenie wędrujące przez media. W: Między powtórzeniem a innowacyjnością. Seryjność w kulturze. Alicja Kisielewska (red.). Kraków.
Jedynak Witold (red.). 2014. Społeczne i etyczne wymiary przemian w zmodernizowanym społeczeństwie. Rzeszów.
Jones Caroline i in. 2005. Co wolno, a czego nie wolno terapeucie. Zagadnienie etyczne w pytaniach i odpowiedziach. Ewa Zaremba-Popławska (przeł.). Gdańsk.
Jutrzyna Ewelina (red.). 2003. Sztuka w życiu i edukacji osób niepełnosprawnych. Warszawa.
Mariański Janusz. 2016. Godność ludzka jako wartość społeczno-moralna: mit czy rzeczywistość? Toruń.
Merleau-Ponty Maurice. 2001. Fenomenologia percepcji. Małgorzata Kowalska, Jacek Migasiński (przeł.). Warszawa.
NIMOZ. 2015. Rekomendacje dotyczące udostępniania instytucji muzealnych osobom z niepełnosprawnością wzroku i tworzenia audiodeskrypcji do dzieł plastycznych. Barbara Szymańska (oprac.). Warszawa.
Pallasmaa Juhani. 2012. Oczy skóry. Architektura i zmysły. Michał Choptiany (przeł.). Kraków.
Pawłowska Aneta, Sowińska-Heim Julia. 2016. Audiodeskrypcja dzieł sztuki. Metody. Problemy. Przykłady. Łódź.
Pawłowska Aneta, Wendorff Anna, Sowińska-Heim Julia (red.). 2018. Osoby z niepełnosprawnością i sztuka. Łódź.
Reamer Frederic. 2006. Ethical Standards in Social Work: A Review of the NASW Code of Ethics. Washington.
Sawicka Katarzyna (red.). 1999. Socjoterapia. Warszawa.
Sobchack Vivian. 1992. The Adress of the Eye: A Phenomenology of Film Experience. Princeton.
Stockwell Peter. 2002. Poetyka kognitywna. Wprowadzenie. Anna Skucińska (przeł.). Kraków.
Szymańska Barbara. 2008. Audiodeskrypcja w kinie, czyli werbalizacja obrazu filmowego. http://audiodeskrypcja.pl/werbalizacjaobrazufilmowego.html. (dostęp: 6.08. 2019).
Świderska Agata. 2016. Beacon - mały nadajnik o wielkich możliwościach. https://www.magazynprzemyslowy.pl/produkcja/Beacon-maly-nadajnik-o-wielkich-mozliwosciach, 8652,1. (dostęp: 6.08.2019).
Torrance Ellis Paul. 1963. Education and the creative potential. Minneapolis.
Walewska Ewa. 2016. Neonawigacja, geolokalizacja i interakcja z miejskim środowiskiem przy użyciu urządzeń i aplikacji mobilnych (referat wygłoszony na II Zjeździe Filmoznawców i Medioznawców, Kraków, 8-10.12.2016).
Więckowski Robert. 2014. „Audiodeskrypcja piękna”. Przekładaniec nr 28. 109-123.
Więckowski Robert. [b.d.]. Sztuka prezentowania sztuki. https://www.nimoz.pl/files//articles/147/Sztuka_prezentowania_sztuki.pdf. (dostęp: 6.09.2019).
Wysłouch Seweryna. 1993. Literatura a sztuki wizualne. Warszawa.
Wysłouch Seweryna. 1996. Semiotyka i literatura. Warszawa.
Zalewski Andrzej. 2002. Film i nie tylko. Kognitywizm, emocje, reality show. Kraków.
Arendt Hannah. 2000. Kondycja ludzka. Anna Łagodzka (przeł.). Warszawa.
Balcerzan Edward. 1971. Perspektywy poetyki odbioru. W: Problemy socjologii literatury. Janusz Sławiński (red.). Wrocław. 79-95.
Barska Joanna. 2013. Mózg, zmysły i kody kulturowe. Wprowadzenie. W: Percepcja kultury. Kultura percepcji. Joanna Barska, Ewelina Twardoch (red.). Kraków-Warszawa. 9-20.
Benjamin Walter. 1996. Dzieło sztuki w epoce możliwości jego technicznej reprodukcji. W: Anioł historii: eseje, szkice, fragmenty. Hubert Orłowski (red.). Krystyna Krzemieniowa i in. (przeł.). Poznań.
Boehm Gottfried. 2014. O obrazach i widzeniu. Antologia tekstów. Daria Kołacka (red.). Małgorzata Łukasiewicz, Anna Pieczyńska-Sulik (przeł.). Kraków.
Butkiewicz Urszula, Künstler Izabela, Więckowski Robert, Żórawska Anna. 2012. Audiodeskrypcja - zasady tworzenia. http://kulturabezbarier.org./container. (dostęp: 6.08.2019).
Casebier Allan. 1991. Film and Phenomenology. New York.
Csíkszentmihályi Mihály. 2005. Przepływ: jak poprawić jakość życia. Psychologia optymalnego doświadczenia. Magdalena Wajda-Kacmajor (przeł.). Taszów.
Dziamski Seweryn. 2005. Kultura i etyka życia społeczno-zawodowego. Poznań.
Chion Michel. 2012. Audio-wizja. Dźwięk i obraz w kinie. Konstanty Szydłowski (przeł.). Warszawa-Kraków.
Chmiel Agnieszka, Mazur Iwona. 2009. „Percepcja filmu a ogólnoeuropejskie standardy audiodeskrypcji - polski wkład w projekt «Pear Tree»”. Przekładaniec nr 20. 138-158.
Ciborowski Mateusz. 2009. „Znaczenie audiodeskrypcji dla niewidomych w Polsce”. Przekładaniec nr 20. 136-137.
Dayan Daniel. 1989. „Widz wpisany w obraz”. Alicja Helman (przeł.). Film na Świecie nr 369. 25-31.
Deleuze Gilles. 2008. Kino. Obraz-ruch. Obraz-czas. Janusz Margański (przeł.). Gdańsk.
Elsaesser Thomas, Hagener Malte. 2015. Teoria filmu: wprowadzenie przez zmysły. Konrad Wojnowski (przeł.). Kraków.
Głowiński Michał. 1976. Style odbioru. Kraków.
Gwóźdź Andrzej (red.). 2008. Ekrany piśmienności. O przyjemnościach tekstu w epoce nowych mediów. Warszawa.
Gwóźdź Andrzej, Zawojski Piotr (red.). 2002. Wiek ekranów: przestrzenie kultury widzenia. Kraków.
Habrajska Grażyna, Ślósarska Joanna (red.). 2006. Kognitywizm w poetyce i stylistyce. Kraków.
Hopfinger Maryla. 2003. Doświadczenia audiowizualne: o mediach w kulturze współczesnej. Warszawa.
Hopfinger Maryla. 2004. Powtórzenie wędrujące przez media. W: Między powtórzeniem a innowacyjnością. Seryjność w kulturze. Alicja Kisielewska (red.). Kraków.
Jedynak Witold (red.). 2014. Społeczne i etyczne wymiary przemian w zmodernizowanym społeczeństwie. Rzeszów.
Jones Caroline i in. 2005. Co wolno, a czego nie wolno terapeucie. Zagadnienie etyczne w pytaniach i odpowiedziach. Ewa Zaremba-Popławska (przeł.). Gdańsk.
Jutrzyna Ewelina (red.). 2003. Sztuka w życiu i edukacji osób niepełnosprawnych. Warszawa.
Mariański Janusz. 2016. Godność ludzka jako wartość społeczno-moralna: mit czy rzeczywistość? Toruń.
Merleau-Ponty Maurice. 2001. Fenomenologia percepcji. Małgorzata Kowalska, Jacek Migasiński (przeł.). Warszawa.
NIMOZ. 2015. Rekomendacje dotyczące udostępniania instytucji muzealnych osobom z niepełnosprawnością wzroku i tworzenia audiodeskrypcji do dzieł plastycznych. Barbara Szymańska (oprac.). Warszawa.
Pallasmaa Juhani. 2012. Oczy skóry. Architektura i zmysły. Michał Choptiany (przeł.). Kraków.
Pawłowska Aneta, Sowińska-Heim Julia. 2016. Audiodeskrypcja dzieł sztuki. Metody. Problemy. Przykłady. Łódź.
Pawłowska Aneta, Wendorff Anna, Sowińska-Heim Julia (red.). 2018. Osoby z niepełnosprawnością i sztuka. Łódź.
Reamer Frederic. 2006. Ethical Standards in Social Work: A Review of the NASW Code of Ethics. Washington.
Sawicka Katarzyna (red.). 1999. Socjoterapia. Warszawa.
Sobchack Vivian. 1992. The Adress of the Eye: A Phenomenology of Film Experience. Princeton.
Stockwell Peter. 2002. Poetyka kognitywna. Wprowadzenie. Anna Skucińska (przeł.). Kraków.
Szymańska Barbara. 2008. Audiodeskrypcja w kinie, czyli werbalizacja obrazu filmowego. http://audiodeskrypcja.pl/werbalizacjaobrazufilmowego.html. (dostęp: 6.08. 2019).
Świderska Agata. 2016. Beacon - mały nadajnik o wielkich możliwościach. https://www.magazynprzemyslowy.pl/produkcja/Beacon-maly-nadajnik-o-wielkich-mozliwosciach, 8652,1. (dostęp: 6.08.2019).
Torrance Ellis Paul. 1963. Education and the creative potential. Minneapolis.
Walewska Ewa. 2016. Neonawigacja, geolokalizacja i interakcja z miejskim środowiskiem przy użyciu urządzeń i aplikacji mobilnych (referat wygłoszony na II Zjeździe Filmoznawców i Medioznawców, Kraków, 8-10.12.2016).
Więckowski Robert. 2014. „Audiodeskrypcja piękna”. Przekładaniec nr 28. 109-123.
Więckowski Robert. [b.d.]. Sztuka prezentowania sztuki. https://www.nimoz.pl/files//articles/147/Sztuka_prezentowania_sztuki.pdf. (dostęp: 6.09.2019).
Wysłouch Seweryna. 1993. Literatura a sztuki wizualne. Warszawa.
Wysłouch Seweryna. 1996. Semiotyka i literatura. Warszawa.
Zalewski Andrzej. 2002. Film i nie tylko. Kognitywizm, emocje, reality show. Kraków.
Downloads
Download data is not yet available.